Οι παιδαγωγικές θεωρίες του L. Vygotsky
Ο Lev Simeonivitch Vygotsky γεννήθηκε το 1896 στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Το 1913 ξεκίνησε τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο της Μόσχας και πήρε πτυχίο το 1917. Το 1924 έγινε δεκτός στο Ινστιτούτο Ψυχολογίας της Μόσχας, όπου ανακάλυψε το ενδιαφέρον του για τη ψυχολογία. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην ψυχολογία το 1925 και αργότερα εξέδωσε έξι βιβλία σχετικά με το αντικείμενο. Το πιο γνωστό του βιβλίο «Σκέψη και Γλώσσα», που εκδόθηκε το 1934, αφορά την πιο ανατρεπτική για την εκπαίδευση θεωρία του, την Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης (Cherry, 2016).
Το ενδιαφέρον του επικεντρώθηκε κυρίως γύρω από την κοινωνιολογία, την γλωσσολογία, την ψυχολογία και τη φιλοσοφία. Ήταν σύγχρονος του Πιαζέ και του Φρόυντ. Τα έργα του καθώς και το όνομα του απαγορεύτηκαν στη Σοβιετική Ένωση (Ε.Σ.Σ.Δ.) μέχρι το θάνατο του Στάλιν. Με τις θεωρίες του ασχολήθηκαν από το 1960 και μετά που μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες και έτσι έγιναν γνωστές.
Παιδαγωγικές θεωρίες Lev S. Vygotsky
Ο Lev S. Vygotsky ξεκίνησε την συστηματική ενασχόλησή του με την Ψυχολογία μετά το τέλος της Ρωσικής Επανάστασης, περίοδος όπου επικρατούσε η μαρξιστική άποψη, σύμφωνα με την οποία το άτομο έπρεπε να θυσιάζει προσωπικούς στόχους και επιδιώξεις για την ανάπτυξη της ευρύτερης κοινωνίας. Οι ιστορικές συνθήκες, υποστήριζαν οι μαρξιστές, είναι αποφασιστικής σημασίας καθώς ένας πολιτισμός δύναται να γίνει κατανοητός μόνο με την εξέταση των ιδεών και γεγονότων που τον δημιούργησαν.
Ενσωματώνοντας αυτά τα στοιχεία στο μοντέλο του για την γνωστική ανάπτυξη του ατόμου, ερμηνεύοντάς τα αναλόγως και ασπαζόμενος τον κοινωνικό κονστρουκτιβισμό, ο Vygotsky ερμήνευσε πως η μάθηση είναι κύριο συστατικό για την ανάπτυξη, διαμορφώνοντάς τη μέσα από τη διαδικασία της κατασκευής (Popovic, 2014). Ο σοβιετικός ψυχολόγος τόνισε πως η γνώση και η σκέψη οικοδομούνται, «κατασκευάζονται» μέσω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης του παιδιού (περιβάλλοντα οικογενειακά, σχολικά, φιλικά) (Bates, 2016). Το παιδί, μέσα από τη συνεργασία με καταρτισμένα άτομα καθώς και με σύμμαχο τη γλώσσα ως εργαλείο που συμβάλει στη διαμόρφωση της ταυτότητας του ατόμου, αναπτύσσει ικανότητες και δεξιότητες που διαφορετικά θα βρίσκονταν σε λανθάνουσα κατάσταση (Popovic, 2014).
Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης
Πρόκειται για τη σημαντικότερη θεωρία του Vygotsky στο πεδίο της εκπαίδευσης. O Vygotsky θεωρούσε πως η γνώση και η σκέψη του ατόμου δομούνται με την αλληλεπίδραση του με άλλους, τους οποίους ονομάζει “Most Knowledgeable Others”, ενώ τη διαδικασία της αλληλεπίδρασης αυτής, ονομάζει Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης (Bates, 2016).
Τα άτομα που μπορούν να ανήκουν στην κατηγορία των «Most Knowledgeable Others» συνήθως είναι ενήλικες και πιο συγκεκριμένα γονείς και δάσκαλοι. Όμως μεγάλη πηγή πληροφοριών για τα παιδιά είναι και οι συνομήλικοι τους, από τους οποίους θα δεχθούν τα ερεθίσματα πιο εύκολα από ότι από τους ενήλικες (Cherry, 2016).
Στην ουσία, Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης (Ζ.Ε.Α) είναι το σημείο ανάμεσα στις φυσικές δυνατότητες του ατόμου, χωρίς τη βοήθεια ή την καθοδήγηση κάποιου (δηλαδή το πραγματικό αναπτυξιακό του επίπεδο) και στα πράγματα που το άτομο δεν έχει ακόμα τις δυνατότητες να κάνει, με ή χωρίς καθοδήγηση (π.χ. ανώτερα μαθηματικά για ένα παιδί πέντε χρονών). Είναι δηλαδή το σημείο που βρίσκονται οι εν δυνάμει δυνατότητες του ατόμου, που όμως μπορεί να τις φτάσει με την καθοδήγηση κάποιου άλλου (π.χ. ενός δασκάλου) (Cherry, 2016).
Το πραγματικό αναπτυξιακό επίπεδο του ατόμου, μας υποδεικνύει το επίπεδο της νοητικής του ανάπτυξης μέχρι μία ορισμένη χρονική περίοδο (π.χ. μέχρι να πάει σχολείο) ενώ η Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης καθορίζει τις λειτουργίες, που δεν είναι ώριμες ακόμα, αλλά βρίσκονται σε διαδικασία ωρίμανσης.
Σκαλωσιά
Ο όρος «Σκαλωσιά» δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ από τον ίδιο τον Vygotsky. αλλά τον εισήγαγαν οι Wood, Bruner και Ross το 1976 (Turner & Berkowitz, 2006). Ο όρος αυτός συνδέεται άμεσα με την θεωρία της ζώνης επικείμενης ανάπτυξης, ενώ η ονομασία του υποδηλώνει την παροχή υποστήριξης. Πιο συγκεκριμένα, εννοείται η καθοδήγηση του ατόμου από κάποιον άλλο (γονέα, δάσκαλο, καθηγητή) ώστε να καλυφθεί η απόσταση μεταξύ των πραγμάτων που μπορεί να κάνει μόνο του και των πραγμάτων που απαιτείται βοήθεια για να τα καταφέρει.
Στάδια για να επιτευχθεί η σκαλωσιά:
– Εξασφάλιση ενδιαφέροντος, προσοχής και περιέργειας ατόμου για τη δραστηριότητα.
– Χωρισμός δραστηριότητας σε υπό ενότητες.
– Καθοδήγηση ατόμου ώστε να παραμείνει συγκεντρωμένο στη δραστηριότητα.
– Χρήση των Most Knowledgeable Others ώστε να βοηθήσουν άτομο για ολοκλήρωση δραστηριότητας.
-Παρουσίαση καταλληλότερων τρόπων ολοκλήρωσης δραστηριότητας που να μπορεί και να ενστερνιστεί και για μετέπειτα το άτομο.
Ο Vygotsky θεωρούσε πως η έννοια της «σκαλωσιάς» μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από κάποιον επαγγελματία, ο οποίος θα μπορούσε να βοηθήσει άλλους να πάρουν ρίσκα με ασφάλεια και να καταφέρουν έτσι, να κατακτήσουν ένα ανώτερο επίπεδο κατανόησης, από ότι θα ήταν εφικτό να κατακτήσουν εάν έκαναν ατομική προσπάθεια (Bates, 2016) (Stierer & Maybin, 1994 ).
Βιβλιογραφία:
- Bates, B. (2016). Learning Theories Simplified… and how to apply them to teaching. London: Sage.
- Cherry, K. (2016, 10 02). Lev Vygotsky Biography. Ανάκτηση από verywell: https://www.verywell.com/lev-vygotsky-biography-2795533
- Popovic, K. (2014, 09 03). Lev Vigotsky – Mozart of psychology, stepchild of adult learning. Ανάκτηση από European Infonet Adult Education: http://www.infonet-ae.eu/articles-science-55/2198-lev-vigotsky-mozart-of-psychology-stepchild-of-adult-learning
- Stierer, B., & Maybin, J. (1994 ). Language, Literacy and learning in Educational Practice . The Open University .
- Stierer, B., & Maybin, J. (1994). Language, Literacy, and Learning in Educational Practice: A Reader. Clevedon, Filadelfia, Adelaide: Multilingual Matters LTD – The Open University.
- Turner, V. D., & Berkowitz, M. W. (2006). Scaffolding morality: Positioning a socio-cultural construct. New Ideas in Psychology, 11.
- Verenikina, I. (2003). Understanding Scaffolding and the ZPD in Educational Research. Proceedings of the International Education Research Conference (AARE – NZARE) (σ. 9). Auckland: University of Wollongong.
- Μούσιου, Ό. (2010, 08 17). L.VYGOTSKY. Ανάκτηση από Όλγα Μούσιου – Μυλωνά: http://www.olgamousiou.gr/keimena/glwssologikakeimena/57-lvygotsky.html
