Η συντονισμένη μητρότητα

Η μητρική ευαισθησία απαιτεί ένα εξαιρετικά συντονισμένο επίπεδο αμοιβαιότητας και συγχρονισμού, το οποίο χτίζεται με την πάροδο του χρόνου και απαιτεί συνεχή προσαρμογή και αναδιοργάνωση (Ainsworth et al., 1978).

Ο Winnicott είδε για πρώτη φορά τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ μητέρας και παιδιού ως βασικές για την ανάπτυξη του εσωτερικού κόσμου του βρέφους. Περιέγραψε την «πρωταρχική μητρική ενασχόληση», μια φάση κατά την οποία η μητέρα είναι εξαιρετικά προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τις επιθυμίες του παιδιού (Winnicott, 1956). Αυτή η συναισθηματική κατάσταση ανατροφής είναι «σχεδόν μια ασθένεια», η οποία επιτρέπει στη μητέρα να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του βρέφους της (Winnicott, 1960, 1965). Η εκδήλωση της «πρωταρχικής μητρικής ενασχόλησης» μπορεί να θεωρηθεί ως μια σωματική, συναισθηματική και προσαρμοστική διαδικασία που επιτρέπει στη μητέρα να ταυτιστεί με το βρέφος της, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει στο βρέφος να αναπτύξει τον εαυτό του. Αυτή η ακραία εστίαση της μητέρας στο μωρό, είναι το πρώτο βήμα της εξέλιξής της σε νέα μητέρα ή μητέρα στο νέο της παιδί.

Επιπλέον, ο John Bowlby ήταν ο πρώτος που διατύπωσε την προσκόλληση ως την ποιότητα της σχέσης μεταξύ μητέρας και παιδιού, η οποία ξεκινά κατά τη βρεφική ηλικία και συνεχίζεται σε όλη τη ζωή (Bowlby, 1969, 1972, 1973, 1980, 1988). Δεκαετίες έρευνας έχουν επιβεβαιώσει τις κεντρικές αρχές της θεωρίας του δεσμού που δείχνει ότι οι συναισθηματικά ευαίσθητες και ανταποκρινόμενες μητέρες είναι πιο πιθανό να έχουν βρέφη με ασφαλή προσκόλληση (Siegel, 1999; Insel and Young, 2001; Sroufe, 2005; Shah et al., 2010). Αυτά τα μοτίβα προσκόλλησης, που ξεκινούν ήδη από τη βρεφική ηλικία, θέτουν τη βάση για τον τρόπο με τον οποίο οι ενήλικες αλληλεπιδρούν, επιλέγουν ρομαντικούς συντρόφους, ερωτεύονται και ίσως το πιο σημαντικό, κάνουν γονείς τα δικά τους παιδιά. Επομένως, μια συντονισμένη και προβλέψιμη εμπειρία προσκόλλησης μεταξύ της μητέρας και του παιδιού είναι θεμελιώδης για την ανάπτυξη της κοινωνικής, συναισθηματικής και ψυχολογικής υγείας.

Η θεωρία της προσκόλλησης είναι επίσης σημαντική για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα άτομα αναπτύσσουν πρότυπα στρατηγικών αυτοπροστασίας, ειδικά όταν αντιμετωπίζουν απειλές. Το μοντέλο DMM Προσκόλλησης και Προσαρμογής (Crittenden, 1992, 1995, 2000, 2006· Crittenden και Landini, 2011) είναι μια θεωρία προσκόλλησης που βασίζεται στο έργο των Ainsworth και Bowlby, αλλά δίνει μεγάλη έμφαση στον ρόλο του κινδύνου, συμπεριλαμβανομένου του χωρισμού και της απώλειας, στην ανάπτυξη συγκεκριμένων προτύπων συμπεριφοράς. Αυτή η θεωρία της προσκόλλησης υποστηρίζει ότι η συνεχιζόμενη αλλαγή αλληλεπιδρά συνεχώς με την εμπειρία για να επηρεάσει την μετέπειτα εξέλιξη και ότι κάθε είδους απειλή ή κίνδυνος είναι ισχυρό στην οργάνωση της συμπεριφοράς (Crittenden, 2008). Η προσκόλληση είναι λοιπόν μια στρατηγική αυτοπροστασίας (περισσότερο από την ασφάλεια) που προάγει την επιβίωση ενός είδους (Crittenden και Landini, 2011), λαμβάνοντας υπόψη τις προσαρμοστικές δεξιότητες των ατόμων σε επικίνδυνα περιβάλλοντα. Έτσι, μια συντονισμένη και προβλέψιμη εμπειρία προσκόλλησης μεταξύ της μητέρας και του παιδιού είναι θεμελιώδης για τη μελλοντική ανάπτυξη κοινωνικής, συναισθηματικής και ψυχολογικής υγείας του παιδιού όταν βρίσκεται σε ασφαλές πλαίσιο.

Βιβλιογραφία

• Winnicott, D. W. (1956). “Primary maternal preoccupation,” in The Maternal Lineage: Identification, Desire, and Transgenerational Issues, ed. P. Mariotti (New York, NY: Routledge/Taylor & Francis Group), 59–66.
• Winnicott, D. W. (1960). The theory of the parent-infant relationship. Int. J. Psycho Anal. 41:585.
• Winnicott, D. W. (ed.) (1965). “1960 Ego distortion in terms of true and false self,” in The Maturational Processes and the Facilitating Environment (Madison, CT: International Universities Press).
• Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., and Waters, E. (1978). Patterns of Attachment: A Psychological Study of the Strange Situation. Hove: Psychology Press.
• American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5⃝R ). Arlington, TX: American Psychiatric Pub. doi: 10.1176/appi.books.9780890425596
• Bowlby, J. (1969). Attachment and Loss: Volume 1. Attachment. New York, NY: Basic Books.
• Bowlby, J. (1972). Attachment: Attachment and Loss. Vol. 1. London: Penguin Books.
• Bowlby, J. (1973). Attachment and Loss: Separation, Vol. 2. New York, NY: Basic Books.
• Bowlby, J. (1980). Attachment and Loss: Loss, Vol. 3. New York, NY: Basic Books. Bowlby, J. (1988). A Secure Base. New York, NY: Basic Books.