Παιδική κακοποίηση στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας

Η ενδοοικογενειακή βία αναγνωρίζεται πλέον από πολλούς ως ένα παγκόσμιο πρόβλημα που επηρεάζει δραματικά την υγεία και την ευημερία όσων εκτίθενται σε αυτήν. Τόσο οι γυναίκες, όσο και τα παιδιά μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Για παράδειγμα, τα παιδιά που εκτίθενται σε ενδοοικογενειακή βία κινδυνεύουν με ποικίλες δυσκολίες προσαρμογής. Αυτά περιλαμβάνουν την επιθετική συμπεριφορά, το άγχος και τα καταθλιπτικά συμπτώματα, τα κοινωνικά προβλήματα και τις γνωστικές δυσκολίες (βλ. Jouriles, Norwood, McDonald, & Peters, 2001· Wolfe, Crooks, Lee, McIntyre-Smith, & Jaffe, 2003) .

Επιπλέον, τα παιδιά που ζουν σε οικογένειες που χαρακτηρίζονται από ενδοοικογενειακή βία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σωματική κακοποίηση και άλλες μορφές παιδικής κακοποίησης (Appel & Holden, 1998· Edleson, 1999). Οι δυσκολίες προσαρμογής των σωματικά κακοποιημένων παιδιών είναι παρόμοιες με εκείνες των παιδιών που εκτίθενται σε ενδοοικογενειακή βία (Kolko, 2002) και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά σε οικογένειες με βίαιη οικογένεια οφείλονται, εν μέρει, στη συνυπάρχουσα παιδική κακοποίηση (Jouriles,Barling, & O’Leary, 1987; Mahoney, Donnelly, Boxer, & Lewis, 2003). Δυστυχώς, παρά την ευρεία αναγνώριση της κακοποίησης παιδιών σε πολλές οικογένειες βίας στο σπίτι, έχει γίνει εκπληκτικά λίγη εφαρμογή αυτής της γνώσης σε προγράμματα παροχής υπηρεσιών που στοχεύουν τέτοιες οικογένειες.

• Πόσο συχνή είναι η κακοποίηση παιδιών στις οικογένειες με βίαιες οικογένειες; Είναι πιο πιθανά συγκεκριμένα μοτίβα συνύπαρξης (δηλαδή, οι μητέρες, οι πατέρες ή και οι δύο γονείς κακοποιούν τα παιδιά τους μέσα σε σπίτια βίαιων κατοικιών);
• Τι μπορεί να εξηγήσει τα περιστατικά κακοποίησης παιδιών σε οικογένειες με βία στο σπίτι;
• Πώς μπορεί να επηρεάσει η ενδοοικογενειακή βία τη θεραπεία για την παιδική κακοποίηση;

Αρχικά, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι ο όρος «παιδική κακοποίηση» είναι ευρύς και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα πράξεων και παραλείψεων. Για παράδειγμα, οι επαγγελματικές οργανώσεις, οι πολιτικοί, οι ερευνητές, οι κλινικοί γιατροί, το προσωπικό επιβολής του νόμου και οι υπηρεσίες παιδικής μέριμνας αναφέρονται σε συγκεκριμένες κατηγορίες ή είδη παιδικής κακοποίησης (π.χ. σωματική κακοποίηση, ψυχολογική ή συναισθηματική κακοποίηση, παραμέληση και σεξουαλική κακοποίηση).

Επιπλέον, αυτές οι κατηγορίες συχνά χωρίζονται περαιτέρω σε υποκατηγορίες. Η παραμέληση, για παράδειγμα, ορίζεται συνήθως πιο συγκεκριμένα ως σωματική, ιατρική ή εκπαιδευτική παραμέληση. Αν και αυτό δείχνει το εννοιολογικό εύρος της παιδικής κακομεταχείρισης, οι περισσότερες έρευνες για την παιδική κακοποίηση εντός οικογενειών βίαιων οικογενειών επικεντρώνονται ειδικά στη σωματική κακοποίηση παιδιών, που συνήθως ορίζεται από πράξεις που βλάπτουν ή θέτουν σε σημαντικό κίνδυνο ένα παιδί. Έτσι, συνοψίζοντας την ερευνητική βιβλιογραφία σχετικά με την παιδική κακοποίηση σε οικογένειες με βία στο σπίτι, περιορίζουμε τη χρήση του όρου «παιδική κακοποίηση» στη σωματική κακοποίηση παιδιών.

Η έκθεση των παιδιών σε ενδοοικογενειακή βία, ειδικά σε συχνή ή σοβαρή ενδοοικογενειακή βία, έχει θεωρηθεί από ορισμένους ως μια μορφή παιδικής ψυχολογικής/συναισθηματικής κακοποίησης (π.χ. Graham-Bermann, 1998, Sedlak & Broadhurst, 1996) και έχει οριστεί ως ένα έγκλημα σε ορισμένες πολιτείες (βλ. Graham-Bermann, 2002, για συγκεκριμένα παραδείγματα). Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, τα παιδιά σε οικογένειες που χαρακτηρίζονται από ενδοοικογενειακή βία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για δυσκολίες προσαρμογής (Jouriles et al., 2001; Wolfe et al., 2003) και είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πόσο καλοήθης θα μπορούσε να είναι η επανειλημμένη έκθεση στην ενδοοικογενειακή βία.