Ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων

Η πρόληψη, ως μια μεθοδευμένη διαδικασία διαπαιδαγώγησης και κοινωνικοποίησης, στοχεύει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης αρνητικών καταστάσεων, όπως η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, και στη στήριξη της υγιούς ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης των παιδιών και των εφήβων. Η εφαρμογή προληπτικών παρεμβάσεων σε διάφορα πλαίσια, όπως το σχολείο και η κοινότητα, είναι κρίσιμη για την αποτροπή της εμφάνισης συμπεριφορών υψηλού κινδύνου, ενώ παράλληλα ενισχύει τις κοινωνικές και προσωπικές δεξιότητες των νέων.

Παράγοντες κινδύνου και προστατευτικοί παράγοντες

Οι παράγοντες κινδύνου και οι προστατευτικοί παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των παιδιών και των εφήβων. Παράγοντες κινδύνου, όπως οι δυσκολίες στο οικογενειακό περιβάλλον, η έκθεση σε εξαρτησιογόνες ουσίες και οι διαπροσωπικές συγκρούσεις, αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας και εξαρτήσεων. Αντίθετα, οι προστατευτικοί παράγοντες, όπως η υποστήριξη από την οικογένεια και το σχολείο, οι καλές σχέσεις με τους συνομηλίκους και η ανάπτυξη δεξιοτήτων αυτορρύθμισης, μπορούν να λειτουργήσουν ως «ασπίδα» απέναντι στους κινδύνους.

Προληπτικές παρεμβάσεις σε σχολικό πλαίσιο

Τα σχολεία αποτελούν βασικούς πυλώνες εφαρμογής προληπτικών παρεμβάσεων. Προγράμματα πρόληψης όπως το “Ξέρω τι Ζητάω” προσφέρουν στους μαθητές σημαντικά εφόδια για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της εφηβείας και να αναπτύξουν δεξιότητες ζωής. Αυτά τα προγράμματα εστιάζουν στη λήψη αποφάσεων, στην κριτική σκέψη και στη διαχείριση των συναισθημάτων, συμβάλλοντας στη μείωση της χρήσης ουσιών και στη βελτίωση της ψυχοκοινωνικής υγείας των μαθητών.

Η σημασία των ομαδικών παρεμβάσεων

Η συμμετοχή σε ομάδες ψυχοεκπαίδευσης και υποστήριξης είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντική για την ενδυνάμωση των παιδιών και των εφήβων. Οι ομάδες παρέχουν ένα ασφαλές περιβάλλον, όπου οι συμμετέχοντες μπορούν να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και να αναπτύξουν δεξιότητες επικοινωνίας και συναισθηματικής διαχείρισης. Με αυτόν τον τρόπο, προωθείται η ψυχική υγεία και η αίσθηση του ανήκειν, ενώ μειώνονται οι πιθανότητες εμφάνισης συμπεριφορών υψηλού κινδύνου.

Η εφαρμογή τεκμηριωμένων προληπτικών παρεμβάσεων είναι απαραίτητη για την υποστήριξη της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης των παιδιών και των εφήβων. Μέσω της κατανόησης των παραγόντων κινδύνου και της προαγωγής των προστατευτικών παραγόντων, μπορούμε να συμβάλουμε στη δημιουργία ενός υγιούς και υποστηρικτικού περιβάλλοντος για τους νέους.

Βιβλιογραφία

1. Κυριακίδου, Μ. (2020). Δουλεύοντας με τα παιδιά και τους εφήβους στην πρόληψη. ΠΥΞΙΔΑ.
2. European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (2019). European Prevention Curriculum: A handbook for decision-makers, opinion-makers, and policy-makers in science-based prevention of substance use. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
3. United Nations Office on Drugs and Crime (2009). Guide to implementing family skills training programmes for drug abuse prevention.
4. Faggiano, F., et al. (2010). The effectiveness of a school-based substance abuse prevention program: 18-month follow-up of the EU-Dap cluster randomised controlled trial. Drug Alcohol Dependence, 108, 56-64.
5. Geldard, K. & Geldard, D. (2017). Η συμβουλευτική ψυχολογία στους εφήβους. Αθήνα: Πεδίο.