Η σημασία του θετικού νοήματος

Τα συναισθήματα συνήθως προέρχονται από την απόδοση υποκειμενικού νοήματος σε μία εμπειρία. Πολλές έρευνες έχουν αποδείξει ότι η απόδοση θετικού νοήματος σε μία εμπειρία, η εξεύρεση δηλαδή θετικών σημείων και πλεονεκτημάτων ακόμα και σε δύσκολες καταστάσεις, οδηγεί το άτομο στη βίωση θετικών συναισθημάτων. 

Έρευνες των Folkman και Moskowitz  σχετικά με το στρες και τον τρόπο αντιμετώπισης δυσκολιών (coping) σε άτομα που φροντίζουν ασθενείς με AIDS έχουν αποδείξει ότι η ικανότητα των ατόμων αυτών να αποδίδουν θετικό νόημα στις εμπειρίες και να αυτοκινητοποιούνται τους οδηγεί στην βίωση θετικών συναισθημάτων. 

Βασικό είναι ότι τα γεγονότα στα οποία τα άτομα αυτά απέδιδαν θετικό νόημα ήταν στην πλειοψηφία τους συνηθισμένα γεγονότα της καθημερινής ζωής, όπως το να δει κανείς τυχαία ένα όμορφο λουλούδι ή να συναντήσει τους φίλους του. 

Επίσης, η Folkman και οι συνεργάτες της έχουν αποδείξει ότι καθημερινά γεγονότα-πηγές θετικού νοήματος και κινητοποίησης, σχετίζονται με την ανάρρωση από καταθλιπτική διάθεση, καθώς και με μακρόχρονη ψυχολογική ευεξία. Ομοίως, η εύρεση θετικού νοήματος σε σημαντικά γεγονότα της ζωής ενός ατόμου έχει συνδεθεί με μακροχρόνια ψυχολογική ευεξία και υγεία. 

Επιπλέον, διαφορετικές μορφές θετικού νοήματος είναι πιθανό να προκαλέσουν θετικά συναισθήματα διαφορετικού είδους, π.χ. το να αισθάνεται κανείς αγαπητός και ότι βρίσκεται κοντά με άλλους ανθρώπους μπορεί να τον κάνουν να νιώσει αγάπη ή ικανοποίηση, το να αισθάνεται κανείς ελεύθερος από τις καθημερινές έγνοιες μπορεί να του προκαλεί χαρά κ.ο.κ. Τέλος, φαίνεται ότι τα θετικά συναισθήματα «δεν είναι ανάγκη να είναι έντονα ή μεγάλης διάρκειας για να φέρουν ένα ευεργετικό αποτέλεσμα». 

Βασιζόμενη στα παραπάνω, η Fredrickson υποστηρίζει ότι η εξεύρεση θετικού νοήματος είναι ίσως ο βασικότερος τρόπος έμμεσης πρόκλησης και καλλιέργειας θετικών συναισθημάτων. Γι’ αυτό, όπως γράφει χαρακτηριστικά, «αν και το ενεργό συστατικό της ωρίμανσης και της ψυχολογικής αντοχής ίσως να είναι τα θετικά συναισθήματα, μοχλός για να προσεγγίσει κανείς αυτά τα πλεονεκτήματα είναι να βρει θετικό νόημα». 

Επομένως, το θετικό νόημα ή η θεώρηση μιας κατάστασης με θετικό τρόπο, οδηγεί στη βίωση θετικών συναισθημάτων, τα οποία, όπως περιγράφηκε, ωφελούν με τη σειρά τους το άτομο με ποικίλους τρόπους. 

Οι πνευματικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις και γενικότερα το να εκτιμά κανείς το «νόημα της ζωής» σε φιλοσοφικό επίπεδο αυξάνουν την πιθανότητα να αποδοθεί θετικό, υπαρξιακό νόημα. 

Η Fredrickson υποστηρίζει ότι οι θρησκείες και οι θρησκευτικές πρακτικές στο βαθμό που παρέχουν στους πιστούς τους κοσμοθεωρίες και πεποιθήσεις που τους βοηθούν να βρουν θετικό νόημα τόσο σε καθημερινά γεγονότα όσο και σε δύσκολες καταστάσεις και σημαντικά γεγονότα της ζωής τους, τους δημιουργούν επίσης συναισθήματα χαράς, ηρεμίας, ευγνωμοσύνης και ελπίδας. 

Τα συναισθήματα αυτά, σύμφωνα με τη θεωρία των θετικών συναισθημάτων παρέχουν στα άτομα σημαντικούς προσωπικούς και κοινωνικούς πόρους, όπως ψυχολογική αντοχή, αισιοδοξία και κοινωνική υποστήριξη και βελτιώνουν την υγεία και την ψυχολογική ευεξία.

Ωστόσο, οι άνθρωποι μπορούν να βρουν θετικό νόημα στην καθημερινή τους ζωή και χωρίς τη συμβολή της θρησκείας, αναπλαισιώνοντας αρνητικές καταστάσεις και προσεγγίζοντας τις με θετικότερο τρόπο (positive reappraisal), προσδίδοντας θετική αξία σε απλά καθημερινά γεγονότα και θέτοντας και εκπληρώνοντας ρεαλιστικούς στόχους. 

Η «θετική αναπλαισίωση» επιτρέπει στους ανθρώπους να  εντοπίσουν θετικό νόημα μέσω της ερμηνείας μιας κατάστασης με όρους βαθύτερων αξιών και πεποιθήσεων, τις οποίες κινητοποιούν προκειμένου να προσεγγίσουν την κατάστασή τους με διαφορετικό τρόπο, ενώ η ανάληψη και η εκπλήρωση ρεαλιστικών στόχων ευνοεί την εύρεση νοήματος μέσω του αισθήματος ελέγχου και σκοπού που καλλιεργεί.

Η Fredrickson υποστηρίζει ότι βλέποντας τις θετικές πλευρές του κόσμου μπορεί κανείς να «καλλιεργήσει» τα δικά του θετικά συναισθήματα.