Ο “μεταπρατισμός” του Χρήστου Γιανναρά

Ο Χρήστος Γιανναράς, ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες φιλοσόφους, αφιέρωσε ένα σημαντικό μέρος του έργου του στην ανάλυση της ελληνικής κοινωνίας και της διαμόρφωσης της ταυτότητάς της. Ένα κεντρικό θέμα που συχνά αγγίζει είναι ο μεταπρατισμός, μια έννοια που χρησιμοποιoύσε συχνά για να περιγράψει την τάση της ελληνικής κοινωνίας να υιοθετεί ξένα πρότυπα και αξίες χωρίς κριτική σκέψη.

Ο μεταπρατισμός στην κοινωνική και πολιτισμική του διάσταση, σύμφωνα με τον Γιανναρά, συνδέεται με τη λειτουργία των μεταπρατών, οι οποίοι παίζουν το ρόλο των μεσαζόντων ή διαμεσολαβητών ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς. Αυτοί υιοθετούν ξένα πρότυπα και τα μεταφέρουν στην τοπική κοινωνία, με αποτέλεσμα να λειτουργούν ως φορείς επιρροής που διαμορφώνουν τις κοινωνικές αντιλήψεις.

Για τον Γιανναρά, οι μεταπράτες στην ελληνική κοινωνία συνήθως διαδραματίζουν τον ρόλο της αντιγραφής και μίμησης ξένων προτύπων, χωρίς όμως να προσαρμόζουν αυτά τα πρότυπα στην τοπική κουλτούρα με έναν τρόπο που θα είναι δημιουργικός και θα σέβεται την ελληνική ταυτότητα. Με αυτόν τον τρόπο, πιστεύει ότι οι μεταπράτες ενισχύουν τον αποπροσανατολισμό της κοινωνίας από την αυθεντική της κληρονομιά και την οδηγούν στην εξάρτηση από άλλους πολιτισμούς.

Επιπλέον, ο Γιανναράς υποστήριζε ότι η υιοθέτηση ξένων προτύπων ως βασικών αξιών υπονομεύει την πολιτιστική ανεξαρτησία και ταυτότητα της Ελλάδας. Αυτό γίνεται εμφανές σε πολλούς τομείς, όπως στην εκπαίδευση, όπου το εκπαιδευτικό σύστημα αντιγράφει ξένα μοντέλα χωρίς να τα προσαρμόζει στις ελληνικές ανάγκες, καθώς και στην οικονομία, όπου η επιρροή ξένων μοντέλων διοίκησης και ανάπτυξης δημιουργεί μια αίσθηση εξάρτησης.

Εν κατακλείδι, ο Γιανναράς θεωρούσε ότι ο μεταπρατισμός αποτελεί μια επικίνδυνη τάση που χρειάζεται να αντιμετωπιστεί με μια πιο κριτική και δημιουργική προσέγγιση στην υιοθέτηση ξένων πολιτισμικών προτύπων. Πρότεινε την ανάπτυξη μιας πιο υγιούς και αυθεντικής πολιτισμικής συνείδησης, βασισμένης στις τοπικές αξίες και παραδόσεις, με σκοπό την προώθηση μιας ανεξάρτητης και δημιουργικής κοινωνίας.

*Χρήστος Γιανναράς

Ο Γιανναράς ήταν γνωστός για την κριτική του απέναντι στην τυποποιημένη αντίληψη της Ορθόδοξης θεολογίας και τις επιδράσεις του δυτικού ορθολογισμού στον ελληνικό πολιτισμό. Προωθούσε την ιδέα μιας επιστροφής σε μια πιο αυθεντική και βιωματική προσέγγιση της φιλοσοφίας και της θρησκείας, τονίζοντας τη σημασία της παράδοσης σε συνδυασμό με τον σύγχρονο κόσμο.

Με το έργο του, ο Χρήστος Γιανναράς έχει επηρεάσει έντονα τον δημόσιο διάλογο στην Ελλάδα και έχει συμβάλει σημαντικά στην αναζωογόνηση της φιλοσοφικής σκέψης και της πολιτισμικής ταυτότητας.

Απεβίωσε στις 25/8/2024.

Βιογραφικό