Διαταραχή μετά από Τραυματικό στρες στα παιδιά και στους εφήβους

Η διαταραχή μετά από ψυχοτραυματικό στρες (ΔΜΑΨΣ) διαφέρει από τις άλλες αγχώδεις διαταραχές ως προς ένα σημαντικό σημείο – στερείται του στοιχείου του παραλογισμού. Εάν ένα αγόρι φοβάται να ανέβει στο σχολικό λεωφορείο χωρίς να συμβεί τίποτα πέρα από τα συνηθισμένα, αυτό μας εκπλήσσει. Ωστόσο, αν ένα αγόρι φοβάται να ανέβει στο σχολικό λεωφορείο έπειτα από ένα ατύχημα στο οποίο το σχολικό λεωφορείο γλίστρησε, βγήκε από το δρόμο και αναποδογύρισε, μπορεί να το θεωρήσουμε φυσικό.

Τα παιδιά με τη διαταραχή αυτή παρουσιάζουν επίμονο άγχος, ως επακόλουθο ενός τραυματικού γεγονότος που βίωσαν και το οποίο είναι ασυνήθιστο στα πλαίσια της ανθρώπινης εμπειρίας. Τέτοιου είδους γεγονότα μπορεί να είναι κάποιες φυσικές καταστροφές όπως ένας σεισμός ή περιστάσεις κατά τις οποίες το παιδί γίνεται αυτόπτης μάρτυρας κάποιου εγκλήματος, βιασμού, βασανισμού ή άλλης βίαιης ενέργειας.

Οι αντιδράσεις του παιδιού με τη διαταραχή αυτή περιλαμβάνουν έντονους και επίμονους φόβους, αίσθημα αβοήθητου ή τρόμο. Οι αντιδράσεις αυτές στα παιδιά συχνά μπορεί να εκφράζονται με αποδιοργανωμένη ή διεγερτική συμπεριφορά. Το τραυματικό γεγονός αναβιώνεται απο το άτομο με διάφορους τρόπους, όπως:

• Επαναλαμβανόμενες και παρείσακτες ενοχλητικές ανακλήσεις του γεγονότος,
• Επανειλημμένα ενοχλητικά όνειρα τα οποία σχετίζονται με το τραυματικό γεγονός,
• Συναισθήματα αναβίωσης του γεγονότος και
• Έντονες ενοχλήσεις από νύξεις οι οποίες μπορεί να του θυμίζουν το τραυματικό γεγονός

Το παιδί με τη διαταραχή αυτή διακρίνεται από την τάση να προσπαθεί επίμονα να αποφύγει σκέψεις, συναισθήματα ή συζητήσεις που σχετίζονται με το τραυματικό γεγονός καθώς και δραστηριότητες, τόπους ή ανθρώπους που προκαλούν ανακλήσεις του τραύματος. Επίσης, μπορεί να μειωθεί το ενδιαφέρον και η συμμετοχή του σε σημαντικές δραστηριότητες και να διακρίνεται από το αίσθημα απομάκρυνσης και αποξένωσής του από τους άλλους. Ακόμη μπορεί να έχει διαταραχές ύπνου, εκρήξεις θυμού, δυσκολίες στη συγκέντρωση της προσοχής και να αντιδρά με υπερβολή στο ξάφνιασμα.

Εξελικτική διάσταση

Τα είδη των συμπτωμάτων που εμφανίζουν τα παιδιά μετά από έκθεση σε τραυματικά γεγονότα ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία.

Τα μικρά παιδιά μπορεί να παλινδρομήσουν σε προηγούμενα επίπεδα λειτουργικότητας, π.χ να παρουσιάσουν μειωμένο έλεγχο των σφιγκτήρων, να γίνουν οξύθυμα και να κλαίνε συχνά, να αναπτύξουν φόβους και προβλήματα στην πρόσληψη τροφής. Το άγχος αποχωρισμού μπορεί να επανεμφανιστεί. Τα μικρά παιδιά δραματοποιούν επίσης το τραυματικό γεγονός μέσω του παιχνιδιού και αυτή η συμπεριφορά μόνο στα παιδιά. Το ίδιο το παιχνίδι έχει έναν καταναγκαστικό, επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα και αποτυγχάνει να ανακουφίσει από το άγχος.

Στα παιδιά σχολικής ηλικίας οι φόβοι και οι ανησυχίες είναι κυρίαρχα συμπτώματα. Τα παιδιά παραπονιούνται επίσης για πονοκεφάλους, προβλήματα όρασης και ακοής, δεν προσέχουν στο σχολείο, μαλώνουν με τους συνομηλίκους τους ή αποσύρονται από αυτούς και παρουσιάζουν διαταραχές στον ύπνο, όπως εφιάλτες και νυχτερινή ενούρηση. Όπως και τα πιο μικρά παιδιά ασχολούνται με επιμελημένες δραματοποιήσεις του τραυματικού γεγονότος.

Βιβλιογραφία

• Kάκουρος Ε. (2006) Ψυχοπαθολογία παιδιών και εφήβων. Αθήνα: Δαρδανός
• Wenar C., Kerig P. (2008) Εξελικτική Ψυχοπαθολογία- Από την βρεφική ηλικία στην εφηβεία. Αθήνα: Gutenberg