Η αρχή της Αφηγηματικής Ψυχοθεραπείας

Από τις αρχές τουλάχιστον της δεκαετίας του 1990, ένας μεγάλος αριθμός θεραπευτών (κυρίως από τις συστημικές και ψυχοδυναμικές σχολές) έκαναν μια «αφηγηματική στροφή», δηλαδή άρχισαν να δουλεύουν με τη συνειδητοποίηση ότι οι άνθρωποι οργανώνουν την εμπειρία τους με τη μορφή ιστοριών (humans as «story- telling animals») (McLeod, 1997). Προκειμένου, λοιπόν, να μιλήσουν τόσο για τις θεωρήσεις τους όσο και για τις πρακτικές εφαρμογές των θεωρήσεων αυτών, άρχισαν να αντλούν μεταφορές του λόγου από τις ανθρωπιστικές επιστήμες και τον χώρο της τέχνης, εγκαταλείποντας την τάση να υιοθετούν μεταφορές που προέρχονται από τις θετικές επιστήμες (φυσική κ.λπ.) (βλ. Ανδρουτσοπούλου, 2004. Σαββίδου, 2002. Schwartz, 1999.)

Ως απόρροια αυτής της στροφής άρχισαν να δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στις ιστορίες που τους έλεγαν οι θεραπευόμενοι, και επικέντρωσαν τις προσπάθειές τους στο πώς μπορούν να βοηθήσουν τους θεραπευόμενους στη διαδικασία αφήγησης των ιστοριών τους. Η όποια προφορική ιστορία (συμβάν, παιδική ανάμνηση, όνειρο) αλλά και το όποιο κείμενο (ημερολόγιο, γράμμα, ποίημα, αυτοβιογραφική άσκηση) φέρνει ένας θεραπευόμενος στο θεραπευτή του αποκτά έτσι μεγάλη σημασία ως μια έκφραση/εκδοχή του εαυτού (White& Epston,1990) (βλ. Androutsopoulou, 2001a, 2001b. Ανδρουτσοπούλου, 2003α, 2005).

Σύμφωνα με την αφηγηματική οπτική ο εαυτός μας δεν ε ί ν α ι αλλά κατασκευάζεται συνεχώς (όχι μόνο κατά την παιδική ηλικία, αλλά ως το τέλος της ζωής) με μέλημα του «κατασκευαστή» του την διατήρηση μιας αίσθησης συνέχειας, νοήματος και σκοπού. Ακόμα και παλιά «κεφάλαια» ή «επεισόδια» (γεγονότα και εμπειρίες του παρελθόντος) βρίσκονται σε συνεχή αναθεώρηση και τροποποίηση έτσι ώστε να ταιριάζουν κάθε φορά με τον τρόπο που η αυτοβιογραφία εξελίσσεται (Androutsopoulou, 2005. Ανδρουτσοπούλου, 2005β). Άλλωστε, χωρίς αυτή τη δυνατότητα ίσως η διαδικασία της θεραπείας να ήταν αδύνατη και μάταιη.

Ο θεραπευτής έχει το ρόλο του βοηθού αυτοβιογράφου. Έχει όμως στο νου του κάτι που ο θεραπευόμενος αρχικά συνήθως δε συνειδητοποιεί, ότι δηλαδή η μορφή που ο θεραπευόμενος δίνει τις ιστορίες του καθώς και το τι επιλέγει να αφηγηθεί (το περιεχόμενο) είναι καθοριστικά γιατί σημαίνουν τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζει τον εαυτό του στα μάτια τα δικά του και των άλλων. Η κατασκευή της αυτοβιογραφίας μας είναι ο εαυτός μας.