Η Αφήγηση στη Συμβουλευτική και τη Ψυχοθεραπεία

Η ανάλυση αφήγησης αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο που χρησιμοποιείται στη συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία για την κατανόηση της εμπειρίας και των συναισθημάτων των θεραπευόμενων. Στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας, οι αφηγήσεις που προσφέρουν οι θεραπευόμενοι αντικατοπτρίζουν τις εσωτερικές τους συγκρούσεις, τις αντιφάσεις και τη διαδικασία κατασκευής της ταυτότητάς τους. Η αφηγηματική προσέγγιση στη θεραπεία αναγνωρίζει τη σημασία του πώς ο θεραπευόμενος οργανώνει και αποδίδει νόημα στις εμπειρίες του​.

Η αφηγηματική στροφή στην ψυχοθεραπεία

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, παρατηρείται μια “αφηγηματική στροφή” στη θεραπευτική πρακτική. Οι θεραπευτές άρχισαν να εστιάζουν στο πώς οι άνθρωποι οργανώνουν την εμπειρία τους μέσω ιστοριών, αναγνωρίζοντας τη δύναμη της αφήγησης ως βασικό εργαλείο για την κατανόηση της ψυχικής κατάστασης του ατόμου. Αυτή η προσέγγιση δεν περιορίζεται μόνο στο περιεχόμενο των αφηγήσεων, αλλά εξετάζει και τη μορφή τους, κάτι που έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό στην πρόοδο της θεραπείας​.

Αφηγηματική συνοχή και ψυχική υγεία

Ένα σημαντικό στοιχείο στην ανάλυση αφήγησης είναι η αφηγηματική συνοχή, δηλαδή η ικανότητα ενός ατόμου να αφηγείται τις εμπειρίες του με τρόπο που δημιουργεί συνέχεια και νόημα. Η έλλειψη συνοχής στις αφηγήσεις έχει συνδεθεί με την ψυχική δυσφορία και τις ψυχολογικές δυσκολίες, ενώ η βελτίωση της συνοχής κατά τη διάρκεια της θεραπείας θεωρείται δείκτης προόδου​.

Το εργαλείο αξιολόγησης αφήγησης

Η Αθηνά Ανδρουτσοπούλου και οι συνεργάτες της ανέπτυξαν ένα εργαλείο αξιολόγησης της αφήγησης, το οποίο βασίζεται σε τέσσερις βασικές διαστάσεις:

1. Αναγνώριση και αποδοχή αντιφάσεων: Η αναγνώριση των αντιφάσεων στις σκέψεις και τα συναισθήματα ενός ατόμου θεωρείται κρίσιμο στοιχείο για την ψυχική του ισορροπία.
2. Συστημική σκέψη: Η αποδοχή της πολυπλοκότητας των σχέσεων και της αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον, αποφεύγοντας γραμμικές αιτιολογήσεις.
3. Επαφή με τα συναισθήματα: Η δυνατότητα αναγνώρισης και έκφρασης των συναισθημάτων, τόσο των θετικών όσο και των αρνητικών.
4. Επαφή με τις ανάγκες του ακροατή: Η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει τις ανάγκες και τις αντιδράσεις του ακροατή στην αφήγησή του​.

Η ανάλυση αφήγησης είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο στη θεραπευτική διαδικασία, καθώς επιτρέπει στους θεραπευτές να αξιολογήσουν όχι μόνο το περιεχόμενο αλλά και τη μορφή των αφηγήσεων των θεραπευόμενων. Η αφηγηματική συνοχή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δείκτης προόδου, ενώ η βελτίωση στη συνοχή συχνά αντικατοπτρίζει ψυχολογική βελτίωση.

Βιβλιογραφία

• Ανδρουτσοπούλου, Α. (2008). Ανάλυση Αφήγησης ως Εργαλείο Αξιολόγησης και Σχεδιασμού Παρεμβάσεων στη Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία. Εργαστήριο Διερεύνησης Ανθρώπινων Σχέσεων​.