Θεραπεία Σχημάτων

Η Θεραπεία Σχημάτων (Schema Therapy) είναι μια συνδυαστική ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που σχεδιάστηκε για τη θεραπεία μακροχρόνιων συναισθηματικών δυσκολιών και διαταραχών προσωπικότητας. Συνδυάζει στοιχεία από τη γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία, την ψυχοδυναμική θεωρία, τη θεωρία προσκόλλησης και τις θεραπευτικές μεθόδους που εστιάζουν στο συναίσθημα. Η θεραπεία σχημάτων αναγνωρίζει τις πρώιμες εμπειρίες ως καθοριστικές για τη διαμόρφωση των συναισθηματικών δυσλειτουργιών και επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση των «Πρώιμων Δυσλειτουργικών Σχημάτων» που αναπτύσσονται στην παιδική ηλικία.

Τα πρώιμα δυσλειτουργικά σχήματα

Τα πρώιμα δυσλειτουργικά σχήματα είναι σταθερά μοτίβα που διαμορφώνονται κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία και συνεχίζουν να επηρεάζουν την ενήλικη ζωή. Αυτά τα σχήματα περιλαμβάνουν μνήμες, συναισθήματα και γνωσίες που σχετίζονται με τον εαυτό μας και τους άλλους. Αναπτύσσονται όταν οι βασικές συναισθηματικές ανάγκες ενός παιδιού, όπως η αγάπη, η ασφάλεια και η αποδοχή, δεν καλύπτονται επαρκώς​.

Συναισθηματικές ανάγκες και ιδιοσυγκρασία

Η ιδιοσυγκρασία και οι πρώιμες εμπειρίες αλληλεπιδρούν για να διαμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται τα σχήματα. Ορισμένα παιδιά μπορεί να είναι πιο ευάλωτα σε αρνητικές περιβαλλοντικές επιρροές λόγω της ιδιοσυγκρασίας τους, αλλά να ωφελούνται περισσότερο από θετικές επιρροές. Οι γονεϊκές συμπεριφορές και πρακτικές, όπως η υπερβολική ή η ανεπαρκής φροντίδα, επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά αναπτύσσουν σχήματα και στρατηγικές αντιμετώπισης των συναισθημάτων​.

Στρατηγικές αντιμετώπισης και τρόποι λειτουργίας

Στη Θεραπεία Σχημάτων, οι στρατηγικές αντιμετώπισης διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: την παράδοση, την αποφυγή και την υπεραναπλήρωση. Η παράδοση περιλαμβάνει την αποδοχή του σχήματος ως πραγματικότητας, ενώ η αποφυγή αναφέρεται στην απομάκρυνση από τα δυσάρεστα συναισθήματα. Η υπεραναπλήρωση περιλαμβάνει την προσπάθεια του ατόμου να εξασφαλίσει ότι το σχήμα δεν θα επιβεβαιωθεί, μέσω υπερβολικού ελέγχου.

Θεραπευτική παρέμβαση

Η Θεραπεία Σχημάτων επικεντρώνεται στην κάλυψη των ανεκπλήρωτων συναισθηματικών αναγκών και στη διαμόρφωση υγιών συμπεριφορικών μοτίβων. Μέσα από τη θεραπευτική διαδικασία, ο θεραπευόμενος καλείται να αναγνωρίσει τα δυσλειτουργικά σχήματα και να αναπτύξει νέες, πιο υγιείς στρατηγικές αντιμετώπισης. Ο ρόλος της ενσυναίσθησης είναι σημαντικός, καθώς ο θεραπευτής βοηθά το άτομο να κατανοήσει τα συναισθήματά του και να επεξεργαστεί τις πρώιμες τραυματικές εμπειρίες​.

Η Θεραπεία Σχημάτων προσφέρει μια ολιστική προσέγγιση για τη διαχείριση των συναισθηματικών δυσκολιών. Εστιάζοντας στην κατανόηση των πρώιμων εμπειριών και των στρατηγικών αντιμετώπισης, παρέχει ένα ισχυρό εργαλείο για τη θεραπεία διαταραχών προσωπικότητας και άλλων μακροχρόνιων ψυχολογικών προβλημάτων.

Βιβλιογραφία

• Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishar, M. E. (2003). Schema Therapy: A Practitioner’s Guide. Guilford Press.
• Lockwood, G., & Perris, P. (2012). A new look in core emotional needs. Wiley-Blackwell.
• Aggeli, K. (2019). Νικώ τον πανικό. Εκδόσεις Πεδίο.
• Laible, D. (2006). Maternal emotional expressiveness and attachment security. Merrill-Palmer Quarterly.
• Windle, M. et al. (2010). Parenting predictors of early-adolescents’ health behaviors. Journal of Youth and Adolescence.