Κατανόηση και θεραπεία της ψύχωσης
Ο Wilfred Bion, ένας από τους πιο διακεκριμένους θεωρητικούς της ψυχανάλυσης, εισήγαγε την έννοια της «επίθεσης στη σύνδεση» για να εξηγήσει πώς οι άνθρωποι καταστρέφουν τις διανοητικές και συναισθηματικές συνδέσεις ως μέσο αποφυγής της απογοήτευσης και του άγχους. Αυτή η θεωρία έχει σημαντικές κλινικές και προληπτικές επιπτώσεις για την κατανόηση και θεραπεία της ψύχωσης και άλλων σοβαρών ψυχικών διαταραχών. Το άρθρο εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο η καταστροφή της σκέψης, ως αποτέλεσμα της αποφυγής της πραγματικότητας, οδηγεί στην απώλεια της ικανότητας συμβολισμού και έκφρασης μέσω της γλώσσας.
Σκέψη και επίθεση στη σύνδεση
Σύμφωνα με τον Bion, η σκέψη προκύπτει ως αντίδραση σε μια σύγκρουση μεταξύ προσδοκίας και απογοήτευσης. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί αναζητά κάτι που δεν λαμβάνει (όπως η τροφή), δημιουργεί μια νέα σκέψη για να αντιμετωπίσει αυτή την απογοήτευση, π.χ., «δεν υπάρχει φαγητό». Αυτή η διαδικασία είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη της σκέψης και την αύξηση της αντοχής στη δυσφορία.
Ωστόσο, όταν το παιδί δεν μπορεί να αντέξει την απογοήτευση, απορρίπτει την πραγματικότητα και επιτίθεται στη σύνδεση μεταξύ των σκέψεων και των συναισθημάτων. Ο Bion ονόμασε αυτή τη διαδικασία «επίθεση στη σύνδεση», υποδεικνύοντας την ψυχωτική άρνηση της πραγματικότητας και την καταστροφή της σκέψης.
Ψύχωση και απώλεια της σκέψης
Η επίθεση στη σύνδεση οδηγεί σε μια κατάσταση όπου το άτομο χάνει την ικανότητα σκέψης και συμβολισμού. Στην ψύχωση, οι ασθενείς αποφεύγουν την επεξεργασία των σκέψεων και των συναισθημάτων τους, καταφεύγοντας σε σωματικές εκφράσεις και όχι σε λεκτική επικοινωνία. Αυτό σημαίνει ότι η σκέψη δεν μπορεί να αναπτυχθεί, και οι ασθενείς δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη γλώσσα για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, επιλέγοντας αντ’ αυτού τη σωματική έκφραση.
Κλινικές επιπτώσεις
Μια από τις πιο σημαντικές κλινικές επιπτώσεις της θεωρίας του Bion είναι ότι η θεραπεία ψυχωτικών ασθενών πρέπει να εστιάζει στη μείωση του άγχους τους. Η επίθεση στη σύνδεση είναι αποτέλεσμα μιας ακραίας ανικανότητας του ατόμου να αντέξει την πραγματικότητα, και η ψύχωση είναι η άμυνα ενάντια σε αυτήν την απογοήτευση. Η κατευναστική παρέμβαση από τον θεραπευτή είναι απαραίτητη για να δημιουργηθεί χώρος για την επαναφορά της σκέψης και του συμβολισμού, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στους ασθενείς να αντιμετωπίσουν τις πραγματικές τους σκέψεις και συναισθήματα.
Αντίδραση του θεραπευτή: αντιμεταβίβαση και σωματική έκφραση
Οι ψυχωτικοί ασθενείς συχνά επικοινωνούν τα συναισθήματά τους μέσα από τη σωματική έκφραση αντί για τη γλώσσα, και η ικανότητα του θεραπευτή να αναγνωρίσει την δική του αντίδραση μέσω της αντιμεταβίβασης είναι κρίσιμη. Ο θεραπευτής πρέπει να είναι ευαίσθητος στις συναισθηματικές του αντιδράσεις, καθώς αυτές μπορούν να αποκαλύψουν το ασυνείδητο υλικό του ασθενούς. Η διαχείριση αυτών των πληροφοριών βοηθά τον θεραπευτή να ανταποκριθεί σωστά χωρίς να αυξήσει το άγχος του ασθενούς.
Προληπτική προσέγγιση: Εκπαίδευση στη γονεϊκότητα
Η θεωρία του Bion έχει επίσης προληπτικές επιπτώσεις. Η αποφυγή της ψύχωσης μπορεί να ξεκινήσει από τη βρεφική ηλικία, με γονείς και φροντιστές που περιέχουν τα άγχη των παιδιών τους, παρέχοντας χώρο για την ανάπτυξη της σκέψης. Η ικανότητα των γονέων να διαχειρίζονται το άγχος του παιδιού τους είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη της αντοχής στην απογοήτευση και την ενίσχυση της ικανότητας συμβολισμού.
Η «επιθέσεις στις συνδέσεις» του Bion είναι ένα πολύτιμο θεωρητικό πλαίσιο που βοηθά στην κατανόηση της ψύχωσης και των σοβαρών ψυχικών διαταραχών. Η θεραπεία επικεντρώνεται στη μείωση του άγχους και την ενθάρρυνση της επαναφοράς της σκέψης και του συμβολισμού. Η θεωρία έχει επίσης προληπτικές εφαρμογές, καθώς η εκπαίδευση των γονέων στην ικανότητα διαχείρισης του άγχους των παιδιών τους μπορεί να αποτρέψει την ανάπτυξη σοβαρών ψυχολογικών προβλημάτων στο μέλλον.
Βιβλιογραφία
- Summers, F. (2014). Object Relations Theories and Psychopathology: A Comprehensive Text. New York: Psychology Press.
- Bion, W. (1962). Learning from Experience. New York: Basic Books.