Οι μύθοι και τα παραμύθια ως εργαλεία στις δημιουργικές και εκφραστικές θεραπείες μέσω της τέχνης

Οι μύθοι και τα παραμύθια χρησιμοποιούνται ως μεθοδολογικά εργαλεία στις θεραπείες μέσω της τέχνης, το ψυχόδραμα, τη δραματοθεραπεία, τη χοροθεραπεία κ.τ.λ. Ο ιδρυτής του ψυχοδράματος Jacob Levy Moreno χρησιμοποιούσε τους μύθους και τα παραμύθια για το δραματικό παιχνίδι, με στόχο την ανάπτυξη του αυθορμητισμού και της δημιουργικότητας των παιδιών.

Κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξης του ψυχοδράματος, πειραματιζόταν με παιδιά στους κήπους και τα πάρκα της Βιέννης, έχοντας ως κύρια δραστηριότητα τη δραματοποίηση μύθων, παραμυθιών ή άλλων αυτοσχέδιων ιστοριών. Οι πρώτες αυτές εφαρμογές κατέδειξαν την αξία της δραματοποίησης παραμυθιών και μύθων στην αντιμετώπιση των δυσκολιών μάθησης, των προβλημάτων συμπεριφοράς και επικοινωνίας των παιδιών (Moreno, 1966).

Έκτοτε, μια σημαντική παράδοση έχει δημιουργηθεί σχετικά με τη δραματοποίηση μύθων, παραμυθιών και ιστοριών όχι μόνον στο Μορενικό ψυχόδραμα, αλλά και σε ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις του ψυχοδράματος του (Lafforgue, 2002∙ Widlöcher, 2003).

Oι μύθοι και τα παραμύθια αποτελούν μια βασική θεραπευτική στρατηγική στη δραματοθεραπεία και είναι δυνατό να αποτελέσουν αφετηρία για μια δραματοποίηση ή το αντικείμενο της δραματοποίησης. Οι δραματοθεραπευτές ενθαρρύνουν τα μέλη των ομάδων να επεξεργαστούν τις μεταφορές και τους συμβολισμούς των μύθων και των παραμυθιών, να διερευνήσουν τις δικές μεταφορές και τα σύμβολα και να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες τους (Couroucli-Robertson, 1998).

Oι J. Pearson, C. J. Panufnik, M. Smail και P. Watts, (2013) στο βιβλίο τους: Dramatherapy with Myth and Fairytale περιγράφουν τη χρήση των παραμυθιών και των μύθων στη δραματοθεραπεία. Ο συντονιστής της δραματοθεραπευτικής ομάδας, αρχικά προετοιμάζει την ομάδα με διάφορες δημιουργικές δραστηριότητες, κινητικά παιχνίδια, ομαδικές ασκήσεις επικοινωνίας και στη συνέχεια παροτρύνει τα μέλη να ασχοληθούν με την επεξεργασία μύθων και παραμυθιών.

Δίνει χρόνο στα μέλη της ομάδας να συζητήσουν και να κατανοήσουν σε βάθος το μύθο ή το παραμύθι εστιάζοντας την προσοχή τους στην κατανόηση της ακολουθίας των γεγονότων. Ακολουθεί η αφήγηση της ιστορίας και μετά την ολοκλήρωσή της, τα μέλη μοιράζονται τα συναισθήματά τους και τις σκέψεις τους. Εν συνεχεία ανατίθενται οι ρόλοι και ακολουθεί η δραματοποίηση του παραμυθιού.

Oι Βeth Franks και Danielle Frankel (1991) εισήγαγαν τα παραμύθια και τους μύθους στη χοροθεραπεία, προκειμένου να βοηθήσουν τα μέλη της ομάδας να αναπτύξουν νέα σύμβολα και να διευρύνουν το ρεπερτόριο της συμπεριφοράς τους. Συνδύασαν μύθους και παραμύθια με τη χοροθεραπεία ατόμων που αντιμετωπίζουν διαταραχές πρόσληψης της τροφής με θετικά αποτελέσματα. Οι θεραπευόμενοι ενσωμάτωσαν στοιχεία από τους χαρακτήρες των μύθων, έννοιες, αξίες, καθώς και πολύτιμα σύμβολα που ενισχύουν ορισμένες ψυχολογικές διεργασίες, καλύπτοντας το κενό ανάμεσα σε γνωστικές και συναισθηματικές διεργασίες.

Στην παιγνιοθεραπεία οι μύθοι, τα παραμύθια και οι ιστορίες αξιοποιούνται για θεραπευτικούς και διαγνωστικούς σκοπούς, ενώ ιδιαίτερες τεχνικές έχουν διαμορφωθεί για να παρακινηθούν τα παιδιά να αφηγηθούν ιστορίες (Buchsbaum, Toth, Clyman, Cicchetti & Emde, 1992) ή να συμπληρώσουν αφηγήσεις που αρχίζει ο θεραπευτής για να αναλυθεί το στυλ αντιμετώπισης των αγχωδών ερεθισμάτων (Lahad & Cohen, 1997).