Πώς αντιμετωπίζονται οι φοβίες;
Η φοβία είναι ένας έντονος και επίμονος φόβος για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, κατάσταση ή δραστηριότητα. Μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορά αποφυγής, προκαλώντας σημαντική δυσφορία στη ζωή ενός ατόμου.
Όπως ο φόβος σηματοδοτεί μια πιθανή απειλή για εμάς, η λειτουργία του είναι να μας κρατά ασφαλείς. Να αποφύγουμε να προσεγγίσουμε ένα άτομο για να μας προστατεύσει από το να νιώθουμε απόρριψη, να μην μιλήσουμε για να μας αποτρέψει από το να αισθανόμαστε δυνητικά αποκλεισμένοι. Όταν καταλαβαίνουμε τον φόβο μας και μάθουμε να τον ερμηνεύουμε, μπορούμε να τον δούμε διαφορετικά.
Δράση vs Αποφυγή
Ενώ η αποφυγή φαίνεται η πλέον δελεαστική και ανακουφιστική επιλογή, στην πραγματικότητα ενισχύει την φοβία και τελικά κυριαρχεί, συρρικνώνοντας τον άνθρωπο και τη ζωή του. Αντίθετα η δράση απελευθερώνει και λυτρώνει τον άνθρωπο, ενώ παράλληλα ενισχύεται η πίστη του στη ζωή και αυξάνονται οι επιλογές του.
Υπάρχει μια φράση που λέει ότι οι άνθρωποι που έχουν αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της ζωής και του φόβους τους είναι ανθεκτικοί και άτρωτοι γιατί ξέρουν ότι όχι μόνο μπορούν να επιβιώσουν, αλλά και να τα καταφέρουν πολύ καλά. Αυτή η πίστη στον εαυτό, στους άλλους και στη ζωή είναι το πολυτιμότερο εργαλείο.
Αφήγηση θεραπευόμενης: “Εκείνο το καλοκαίρι θυμάμαι ότι έβλεπα την θάλασσα και δεν μπορούσα να μπω. Την αγαπώ την θάλασσα και πάντα ανυπομονούσα να φτάσει το καλοκαίρι. Δεν το είχα ξαναπάθει, ήταν σαν να είχα μουδιάσει, σαν να μην υπάρχει καμία θέληση, καμία επιθυμία. Αντίθετα, υπήρχε φόβος. Αν δεν ήξερα καλά τον εαυτό μου και δεν καταλάβαινα τι πραγματικά μου συμβαίνει, πιθανά να συνεχιζόταν αυτός ο φόβος και να μην μπορούσα να μπω ξανά στη θάλασσα.
Ήξερα όμως ότι εκείνο τον καιρό περνούσα πραγματικά πολύ δύσκολα. “Πνιγόμουν” από άγχος, φόβο, θυμό, απογοήτευση, αγανάκτηση, απομόνωση και αβεβαιότητα. “Έπνιγα την κραυγή και βιούλιαζα στη σιωπή”. Δεν είχα καμία εναλλακτική, ή θα κολυμπούσα μέχρι τελικής πτώσης να βρω “στεριά”, ή θα χανόμουν κάτω από τον νερό. Μια ολόκληρη χρονιά “κολύμπησα” στα βαθιά με πείσμα. Δεν ξέρω που βρήκα τη δύναμη, δυσκολεύτηκα πάρα πολύ και ακόμα το παλεύω. Δεν είχα βέβαια και εναλλακτική.
Το παράδοξο είναι ότι όχι μόνο κατάφερα και βγήκα στη στεριά, αλλά ήταν από τις πιο δημιουργικές και χαρούμενες χρονιές της ζωής μου.
Το επόμενο καλοκαίρι, παρόλο που μου είχε μείνει αυτή η ανάμνηση, όχι μόνο μπήκα στη θάλασσα, αλλά την απόλαυσα με μεγάλη ευγνωμοσύνη και εμπιστοσύνη.”
Θεραπεία
Πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τον φόβο. Μερικοί συνήθεις τύποι θεραπείας για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να διαχειριστούν τον φόβο περιλαμβάνουν:
Θεραπεία έκθεσης: Αυτός ο τύπος θεραπείας μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμος ή ενδυναμωτικός για άτομα που βιώνουν γενικά συναισθήματα φόβου ή φόβου που προκαλούνται από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD). Η θεραπεία έκθεσης συνήθως διεξάγεται εκθέτοντας τους ανθρώπους στον φόβο τους σταδιακά.
Γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Η CBT είναι μια από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες προσεγγίσεις για να βοηθήσει τους ανθρώπους να διαχειριστούν τον φόβο. Μπορεί επίσης να βοηθήσει τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τον φόβο που προκαλείται από άγχος, πανικό, ΙΨΔ και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας.
Απευαισθητοποίηση και επανεπεξεργασία των κινήσεων των ματιών (EMDR): Το EMDR μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για άτομα των οποίων τα συναισθήματα φόβου προκαλούνται από τραύμα του παρελθόντος.
Ψυχοδυναμική θεραπεία: Η ψυχοδυναμική θεραπεία έχει προσαρμοστεί για να βοηθήσει τα άτομα που βιώνουν πανικό να ξεπεράσουν τον φόβο. Η προσέγγιση χρησιμοποιεί τη διαδικασία της μεταφοράς για την αντιμετώπιση του φόβου που προκαλείται από τον πανικό.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
- Busch, F. N., Milrod, B. L., & Singer, M. B. (1999). Theory and technique in psychodynamic treatment of panic disorder. The Journal of Psychotherapy Practice and Research, 8(3), 234-242. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3330557
- King, N. J., Muris, P. & Ollendick, T. H. (2005). Childhood fears and phobias: Assessment and treatment. Child and Adolescent Mental Health, 10(2), 50-56.
- National Health Service. (2014). Ten ways to fight your fears. Retrieved from http://www.nhs.uk/Conditions/stress-anxiety-depression/Pages/overcoming-fears.aspx
- Panic disorder: When fear overwhelms. (n.d.). Retrieved from https://www.nimh.nih.gov/health/publications/panic-disorder-when-fear-overwhelms/index.shtml#pub6