Τραύμα και εμπιστοσύνη

Η ικανότητα των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης να εμπιστευτούν και να εξαρτηθούν από άλλους ανθρώπους αλλά και να βασιστούν στην αντίληψη και την κρίση τους μπορεί να αναχαιτιστεί. Μπορεί να φαίνονται απρόθυμοι να βασιστούν σε άλλους και να αποφεύγουν να δημιουργούν στενή σχέση με άλλους ανθρώπους, με αποτέλεσμα να κλείνονται στη μοναξιά τους. Εξαιτίας της αμφιβολίας τους για την εγκυρότητα της κρίσης τους, συχνά εκδηλώνουν υπερβολική προσοχή ή σύγχυση σχετικά με τη λήψη αποφάσεων. 

Ένας βασικός στόχος της ψυχοθεραπείας είναι η ανάκτηση της εμπιστοσύνης τόσο στον εαυτό τους, όσο και σε άλλους ανθρώπους, αλλά και η δυνατότητα να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις.

Μπορεί να ανακύψουν θέματα εμπιστοσύνης εάν ο θεραπευόμενος φοβάται τη κακομεταχείριση, την εκμετάλλευση, την προδοσία ή την εγκατάλειψη εκ μέρους του θεραπευτή ή αν φοβάται ότι μπορεί να εξαρτηθεί από έναν θεραπευτή που μπορεί να μην είναι άξιος εμπιστοσύνης.

Το γεγονός ότι τα θύματα παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης δεν έχουν τη δύναμη να αντιδράσουν, τα αφήνει με την έντονη εντύπωση ότι είναι ανυπεράσπιστα και ένας τρόπος αντίδρασης είναι να εγκαταλείψουν κάθε προσπάθεια να ελέγξουν γεγονότα και να γίνουν απαθείς, υποχωρητικοί και ασταθείς άνθρωποι. 

Ίσως για να αντισταθμίσουν το πόσο αβοήθητοι αισθάνονται καθώς και την έλλειψη ελέγχου, οι άνθρωποι αυτοί συνήθως επιχειρούν να ασκήσουν υπερβολικό έλεγχο στον εαυτό τους και τους άλλους ανθρώπους. Μπορεί να αποφεύγουν την αναγνώριση και την έκφραση των συναισθημάτων, αναγκών, ενδιαφερόντων, επιθυμιών, προτιμήσεων και απόψεών τους και να είναι απρόθυμοι να ζητήσουν στήριξη και βοήθεια. 

Το θεραπευτικό έργο, εδώ, είναι να βοηθηθεί ο θεραπευόμενος να έχει επίγνωση της επίπτωσης που είχε η έλλειψη δύναμης και ελέγχου όταν υπέστη την κακοποίηση στη σκέψη και τη συμπεριφορά του.

Ο θεραπευόμενος μπορεί να νιώσει και πάλι ανυπεράσπιστος εάν φοβάται ότι ο θεραπευτής μπορεί να κυριαρχήσει πάνω του ή να προσπαθήσει να τον ελέγξει με άλλον τρόπο παρά τη θέλησή του, εάν αισθάνεται αβοήθητος σε σχέση με τον θεραπευτή ή εάν αισθάνεται εξαρτημένος από αυτόν. Αυτά τα μοντέλα ελέγχου μπορούν να αλλάξουν προωθώντας, ενθαρρύνοντας και δείχνοντας σεβασμό για τις αποφάσεις και επιλογές του θεραπευόμενου σε όλα τα στάδια της θεραπείας και αποφεύγοντας συμπεριφορές που μπορεί να κάνουν τον θεραπευόμενο να νιώσει ότι ο θεραπευτής εισβάλει στη ζωή του και προσπαθεί να τον κατευθύνει ή να τον ελέγξει. 

Καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας, είναι σημαντικό να βοηθηθεί ο θεραπευόμενος να ανακτήσει τη χαμένη του δύναμη ώστε να εξουδετερωθούν τα μοντέλα που αναπτύσσει επειδή δεν είχε δύναμη όταν υπέστη την κακοποίηση.

Τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης μπορεί να υιοθετήσουν αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, ίσως σαν έκφραση του μίσους που έχουν για τον ίδιο τους τον εαυτό. 

Υπάρχουν διάφορα προβλήματα που μπορεί να σχετίζονται με την έλλειψη αυτοεκτίμησης, όπως είναι οι διαταραχές διάθεσης, η κατάθλιψη, η ενοχή κι ο φόβος.

Στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν αυτοεκτίμηση για τον εαυτό τους, μπορεί να καταβάλλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες να πετύχουν διάφορους στόχους εις βάρος της ευχαρίστησης, της υγείας και των διαπροσωπικών τους σχέσεων.

Ο θεραπευτής πρέπει να είναι σε εγρήγορση για ενδείξεις διαφόρων αρνητικών μοντέλων που μπορεί να ενεργοποιηθούν στα πλαίσια της θεραπείας. 

Μέσα από αυτά τα μοντέλα που ενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια της θεραπείας, ο θεραπευτής μπορεί να αντλήσει πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο ο θεραπευόμενος ερμηνεύει περιστατικά καθώς και για τις πεποιθήσεις του. Οι πληροφορίες αυτές μπορούν να εξεταστούν, να υποβληθούν σε δοκιμή και να αναμορφωθούν, ίσως, στα πλαίσια της θεραπείας. 

Επιπλέον, η σχέση θεραπευτή – θεραπευόμενου συμβάλλει στην εξουδετέρωση αρνητικών μοντέλων και την ενδυνάμωση πιο χρήσιμων εναλλακτικών λύσεων. Είναι σαφές ότι οι θεραπευτές πρέπει να φροντίζουν να μη συμπεριφέρονται με τρόπο που μπορεί να ενδυναμώσει αρνητικά μοντέλα, αλλά να χτίσουν μια σχέση με τον θεραπευόμενο που να εξουδετερώνει τα μοντέλα αυτά.

Βιβλιογραφία

-Miller A (1985) Thou shalt not be aware – society’s betrayal of the child, Pluto Press,

London

-Lew M (1993) Victims no longer – men recovering from incest and other sexual child

abuse, Cedar, London