Χαρακτηριστικά της εσωστρέφειας-εξωστρέφειας

Η εσωστρέφεια και η εξωστρέφεια είναι όροι που περιγράφουν πτυχές της προσωπικότητας ενός ατόμου. Επειδή δεν υπάρχει ένας ακριβής ορισμός, είναι προτιμότερο να προσδιορίσουμε τα δύο αυτά χαρακτηριστικά βάσει των διαφορών τους.

Παραδοσιακά, η εσωστρέφεια έχει οριστεί σαν εκείνη η προσωπικότητα που είναι πιο ήσυχη, κλειστή που εστιάζει προς τα μέσα, αντί προς τα έξω, σε αντίθεση με μια προσωπικότητα που είναι πιο ζωηρή και που εστιάζει προς τα έξω (John, Donahue, & Kentle, 1991). Ο Hogan και Cheek (1983) αναφέρουν ότι η αντιμετώπιση της εσωστρέφειας σαν συνέχεια της εξωστρέφειας ή το αντίθετο είναι προβληματική, επειδή η παρουσία ή απουσία της εσωστρέφειας δεν παρέχει ένδειξη παρουσίας ή απουσίας της εξωστρέφειας.

Οι εσωστρεφείς, μερικές φορές, χαρακτηρίζονται σαν άτομα που έχουν αποσυρθεί, παραιτηθεί, έχουν αναστολές, είναι ήσυχα και μη κοινωνικά (McAdams, 2000). Συνήθως προτιμούν επαγγέλματα που έχουν λιγότερη κοινωνική επαφή, όπως: καλλιτεχνικά, μαθηματικού τύπου, μηχανικοί, ερευνητές και συνήθως προτιμούν την ακρίβεια από την ταχύτητα.

Όπως ειπώθηκε, η εσωστρέφεια φαίνεται να επηρεάζει όλες τις πλευρές ενός ατόμου (Aron & Aron, 1997). Από την άλλη, η Laney (2002) όρισε την εσωστρέφεια σαν μία κατάσταση σύγχυσης, συχνές αλλαγές στην συμπεριφορά, δυσκολία επικοινωνίας, έκφραση αγχωδών συμπεριφορών, χαμηλή ενεργητικότητα, απόρριψη κοινωνικών τύπων και σποραδικά υψηλή ενεργητικότητα. Δηλαδή, με άλλα λόγια, η Laney παρουσιάζει μία εικόνα κλινικής κατάστασης για κάποιον που μπορεί να χαρακτηριστεί ως εσωστρεφής.

Η εσωστρέφεια σαν μία βασική παράμετρος της προσωπικότητας, μπορεί να επηρεάζει τη λειτουργία ενός ανθρώπου σε γνωστικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο (Wilt & Revelle, 2009). Μέσα σε αυτή τη διπολική κατηγοριοποίηση εσωστρέφειας – εξωστρέφειας, μερικοί ερευνητές διακρίνουν και τους αμφιστρεφείς, δηλαδή εκείνα τα άτομα που μπορεί να εκδηλώνουν είτε τις ακραίες συμπεριφορές, τόσο των εσωστρεφών όσο και των εξωστρεφών, είτε να εμπίπτουν στο μέσο του διπόλου (Cohen & Schmidt, 1979).

Οι εσωστρεφείς είναι άτομα που προσπαθούν να καταλάβουν τον κόσμο και το πώς λειτουργεί, πριν δράσουν. Μπορεί εύκολα να νιώσουν (αρνητική ή θετική) υπερδιέγερση από νέες ιδέες και από άγνωστα περιβάλλοντα. Συνήθως θέλουν το χρόνο τους, προκειμένου να επεξεργαστούν τις νέες πληροφορίες και εμπειρίες, ώστε να τις καταλάβουν και να αντιδράσουν σε αυτές (Tieger & Barron-Tieger, 1995).

Μπορεί οι εσωστρεφείς να εμφανίζονται σαν αντικοινωνικοί, αλλά στην ουσία, προτιμούν έναν διαφορετικό τρόπο κοινωνικοποίησης. Προτιμούν να κοινωνικοποιούνται μέσα σε μικρές ομάδες, ή και ένας προς έναν. Συνήθως προτιμούν να γνωρίζουν άτομα με πιο αργό ρυθμό, για να απορροφήσουν τις πληροφορίες και να τα καταλάβουν καλύτερα (Laney, 2002). Τα άτομα που είναι εσωστρεφή μπορεί να έχουν διαφορετικό τρόπο αντίληψης του κόσμου, τρόπο εκμάθησης, διαφορετικό τρόπο κριτικής ικανότητας και άλλες διαφορετικές κοινωνιομετρικές ικανότητες (Dunn & Dunn, 1978).

Οι εσωστρεφείς έχουν την τάση να αποκρύπτουν ή καλύτερα να μην αποκαλύπτουν τον εσωτερικό τους κόσμο και σπάνια αφήνουν άλλα άτομα να τα πλησιάσουν, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει κάποιους σε εσφαλμένα συμπεράσματα σχετικά με αυτούς και την προσωπικότητά τους. Τα άτομα που προτιμούν να εκδηλώνονται με έναν εσωστρεφή τρόπο, έχουν την τάση να επικεντρώνονται στο δικό τους εσωτερικό κόσμο, στις ιδέες και τις εμπειρίες τους. Συγκεντρώνουν τη σκέψη τους σε αφηρημένες έννοιες, εμφανίζουν δυσκολίες στην πρακτική σκέψη, είναι αρκετά συγκρατημένα στις σχέσεις τους με το εξωτερικό περιβάλλον.

Οι εξωστρεφείς, από την άλλη, θέλουν να γνωρίζουν τον κόσμο μέσα από την επαφή με τον κόσμο. Όσο περισσότερη επαφή, τόσο καλύτερα για αυτούς, αφού αντλούν την ενέργειά τους μέσα από την κοινωνική αλληλεπίδραση και τους αρέσει να συζητάνε τις ιδέες τους δυνατά με άτομα (Tieger & Barron-Tieger, 1995). Τα άτομα που προτιμούν να εκδηλώνονται με έναν εξωστρεφή τρόπο, έχουν την τάση να επικεντρώνονται στον εξωτερικό κόσμο και στα εξωτερικά γεγονότα. Κατευθύνουν την ενέργεια και την προσοχή τους προς τα έξω και αντλούν δύναμη από τα εξωτερικά γεγονότα, τα βιώματα και τις αλληλεπιδράσεις τους. Τα ποσοστά εσωστρεφών – εξωστρεφών κυμαίνονται από 30% έως 70% (Eysenck, 1959).

Βιβλιογραφία:

• Eysenck, H.J. (1959). The differentiation between normal and various neurotic groups
  on the Maudsley Personality Inventory. British Journal of Psychology, 50: 176-
  177.
• Eysenck, H. J. (1990). Genetic and environmental contributions to individual
  differences: The three major dimensions of personality. Journal of
  Personality, 58, 1, 245-261.
• Eysenck, H.J. (1992). Four ways five factors are not basic. Personality and Individual
  Differences, 13, 667-673.
• Jung, C.G. (1939/1971). The integration of the personality. New York: Farrar & Rinehart.
• Jung, C. (1954). On the nature of the Psyche. 1988 ed. London: Ark Paperbacks. (contained in Collected Works Vol. 8).
• Jung, C.G. (1971). Psychological types (H.G. Baynes, Trans.). New York: Harcourt, Brace. (Original work published 1923).
• Kagan, J. (1994). Galen’s prophecy: Temperament in human nature. New York: Basic Books.
• Κανελλοπούλου, Λ.., 2007. Ψυχαναλυτικές Θεωρίες Προσωπικότητας Ι. Πανεπιστημιακές Σημειώσεις, Αθήνα.
• Leslie, A.M. (1987). Pretence and representation: The origins of “theory of mind”. Psychological Review, 94, 412-426.
• Tieger, P. D., & Barron-Tieger, B. (1995). Do what you are: Discover the perfect career for you through the secrets of personality type (2nd ed.). New York: Little, Brown and Company.