Ψυχική υγεία: Μια οικογενειακή υπόθεση
Η αγάπη δεν ενώνει μόνο στις χαρές και τις δυσκολίες, αλλά φαίνεται ότι επεκτείνεται και σε ζητήματα ψυχικής υγείας. Μια διεθνής ερευνητική ομάδα κατέγραψε αξιοσημείωτες ομοιότητες ανάμεσα σε συζύγους που αφορούν εννέα σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές. Τα μοτίβα αυτά εμφανίζονται με συνέπεια σε διαφορετικές χώρες και παραμένουν σταθερά σχεδόν για έναν αιώνα. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες μελέτες που έχουν γίνει ποτέ στο αντικείμενο, με δείγμα που ξεπέρασε τα 14 εκατομμύρια ανθρώπους.
Σταθερά μοτίβα σε διαφορετικές κουλτούρες
Μικρότερες έρευνες στο παρελθόν είχαν υποδείξει ότι οι σύντροφοι τείνουν να μοιράζονται ψυχιατρικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο, η νέα μελέτη, δημοσιευμένη στο Nature Human Behaviour, δίνει μια σφαιρική και διαπολιτισμική εικόνα. Χρησιμοποιήθηκαν μητρώα γάμων και υγείας από τρεις χώρες με πολύ διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια: την Ταϊβάν, τη Δανία και τη Σουηδία.
Τα στοιχεία προέρχονται από:
- 5 εκατομμύρια ζευγάρια στην Ταϊβάν
- 571.534 ζευγάρια στη Δανία
- 707.263 ζευγάρια στη Σουηδία
Συνολικά εξετάστηκαν περίπου 14,8 εκατομμύρια άτομα και περισσότερα από 6 εκατομμύρια άτομα ελέγχου. Οι διαταραχές που μελετήθηκαν κυμάνθηκαν από τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή (με 1,4 εκατομμύρια περιστατικά) μέχρι την ανορεξία (31.195 περιστατικά).
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα
Στην Ταϊβάν, η ομοιότητα μεταξύ συζύγων καταγράφηκε και στις εννέα ψυχιατρικές διαταραχές. Αντίστοιχα μοτίβα βρέθηκαν και στη Δανία και τη Σουηδία, αν και με μικρές διαφοροποιήσεις όσον αφορά την ανορεξία, την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) και τη διπολική διαταραχή.
Οι ερευνητές εντόπισαν επίσης διαγενεακές μεταβολές: στην Ταϊβάν, η συσχέτιση στα ζευγάρια για διαταραχές χρήσης ουσιών ενισχύθηκε σε νεότερες γενιές, ενώ η ομοιότητα στην OCD μειώθηκε. Στην περίπτωση της ΔΕΠΥ (ADHD), τα δεδομένα έδειξαν διακυμάνσεις χωρίς σαφή τάση. Οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών ήταν μικρές.
Επιπτώσεις για παιδιά και οικογένειες
Οι τάσεις αυτές δεν περιορίστηκαν μόνο στους συζύγους. Παρατηρήθηκαν και στις επόμενες γενιές, με τα παιδιά να εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο για κατάθλιψη και διαταραχές χρήσης ουσιών, αλλά χαμηλότερο για OCD. Ο κίνδυνος αυξανόταν δραματικά όταν και οι δύο γονείς είχαν διαγνωστεί με σοβαρές παθήσεις όπως σχιζοφρένεια, διπολική διαταραχή ή κατάθλιψη.
Η γενετική συνδιακύμανση που κατέγραψαν οι ερευνητές ταιριάζει με αυτές τις παρατηρήσεις. Η ομοιότητα μεταξύ συζύγων φαίνεται να σχετίζεται όχι μόνο με την κληρονομικότητα, αλλά και με τα γενετικά μοτίβα που αναδεικνύονται μέσα από μεγάλες μελέτες συσχέτισης γονιδίων (GWAS).
Η σημασία της «ομοιογενούς σύζευξης»
Η έρευνα τονίζει τον ρόλο της ομοιογενούς σύζευξης – την τάση δηλαδή να επιλέγουμε συντρόφους με παρόμοια χαρακτηριστικά. Η επιλογή αυτή δεν είναι τυχαία και προσθέτει μια νέα διάσταση στον τρόπο που κατανοούμε την ψυχική υγεία. Δεν επηρεάζεται μόνο το άτομο, αλλά και η δομή της οικογένειας και η γενετική κληρονομιά των επόμενων γενεών.
Επιβεβαιώνοντας την παρουσία αυτών των μοτίβων σε διαφορετικές χώρες και διαχρονικά για πάνω από 90 χρόνια, οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι οι ψυχιατρικές διαταραχές δεν είναι μόνο ατομικό ζήτημα. Διαμορφώνουν τον τρόπο που φτιάχνονται οι οικογένειες, ενώ μελλοντικές γενετικές μελέτες οφείλουν να λάβουν υπόψη τους την επιλογή συντρόφου ως παράγοντα που καθορίζει την κληρονομικότητα των ψυχιατρικών κινδύνων.
