Η συγγνώμη στις διαπροσωπικές σχέσεις

Πόσο ψυχικό σθένος χρειάζεται η συγχώρεση και τι κρύβεται πίσω από μια συγγνώμη; Tι σημαίνουν και οι δύο αυτές λέξεις; Γιατί και στις δύο περιπτώσεις κάτι μας κρατάει πίσω;

Τον 18ο αιώνα ο άγγλος ποιητής Alexander Pope έλεγε ότι «το να κάνεις λάθος είναι ανθρώπινο, το να συγχωρείς θεϊκό». Τρεις αιώνες μετά, ο Elton John τραγουδάει «η συγγνώμη είναι η πιο δύσκολη λέξη» (sorry seems to be the hardest word). Μπορεί οι δεκαετίες να περνούν, ωστόσο, όπως φαίνεται, η συγχώρεση και η συγγνώμη παραμένουν ακόμα κάτι δύσκολο. 

H λέξη συγνώμη, παραγωγή του ρήματος συγχωρώ (χωράω στον ίδιο χώρο με κάποιον άλλο, συναντώμαι), περιγράφει μία εσωτερική κίνηση και κατάσταση, κατά την οποία ένα άτομο που έχει υποστεί μία επίθεση, αδικία ή ζημιά (υλική, ηθική, ψυχική), αντί να διατηρεί μέσα του μίσος, έχθρα και διάθεση για αντεκδίκηση κατά του θύτη, αρχίζει να νιώθει θετική στάση απέναντί του.

Η ίδια λέξη περιγράφει και την ψυχική κατάσταση που επιζητεί το άτομο, όταν έχει βλάψει κάποιο πρόσωπο και του ζητάει να συγχωρεθεί. Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για τη στάση των ανθρώπων να μεταστρέφουν αρνητικές σκέψεις, συναισθήματα και πράξεις προς το ίδιο αυτό πρόσωπο.

Η ψυχολογική διαδικασία της συγγνώμης ή της συγχωρητικότητας μεταξύ των ανθρώπων, στις περιπτώσεις εκείνες που οι διαπροσωπικές σχέσεις βιάζονται και ένα άτομο πληγώνεται από την άδικη και επιθετική συμπεριφορά ενός άλλου ατόμου, είναι μια σύνθετη διαδικασία που αφορά τόσο τον άνθρωπο που συγχωρεί, όσο και εκείνου που συγχωρείται και το ζητούμενο είναι να απαλλαγούν και οι δύο από τις αρνητικές ψυχολογικές συνέπειες που προκαλεί το κακό στην ψυχική υγεία και στις ανθρώπινες σχέσεις.

Από το ένα μέρος να ελευθερωθεί το θύμα από τις βαθιές και οδυνηρές εμπειρίες της πικρίας, της μνησικακίας και της εκδικητικότητας και από το άλλο να απαλλαγεί και ο θύτης από την τάση να προκαλεί στους άλλους το κακό και από την ενοχή και τη μειωμένη αυτοεκτίμηση που του προκαλούν οι άδικες πράξεις του.

Βιβλιογραφία

• Κακαβούλης Α (1998). Η συγγνώμη στις διαπροσωπικές σχέσεις. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
• Karen, R. (2001). The forgiving self: The road from resentment to connection. Doubleday & Co.
• Luskin, F. (2002) Forgive for good: A proven prescription for health and happiness. Harper, San Francisco.
• McCullough, M. E., & Witvliet, C. V. (2002). The psychology of forgiveness. In C. R. Snyder & S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (p. 446–458). Oxford University Press.
• Toussaint, L. L., Worthington, E. L., Jr., & Williams, D. R. (Eds.). (2015). Forgiveness and health: Scientific evidence and theories relating forgiveness to better health. Springer Science + Business Media.