Αυτοεκτίμηση και αυτοεικόνα
Ένας σημαντικός παράγοντας που συνδέεται με το άτομο και αποτελεί σημαντικό παράγοντα πρόληψης είναι η αυτοεκτίμηση. Η αυτοεκτίμηση αναφέρεται στο πώς νιώθουμε σχετικά με τις πλευρές του εαυτού μας όπως η εμφάνιση, οι ικανότητες, η συμπεριφορά, οι εμπειρίες του παρελθόντος, και επίσης σημαντικό, το πώς μας βλέπουν οι άλλοι, ενώ η αυτοπεποίθηση, αφορά τον τρόπο που σκεφτόμαστε σχετικά με αυτές τις πλευρές του εαυτού μας. Ενώ και οι δύο όροι σχετίζονται με την περιγραφή του εαυτού, μόνο η αυτοεκτίμηση εμπεριέχει το στοιχείο της αξιολόγησης. Η περιγραφή της αυτοεκτίμησης είναι η συνείδηση, η επίγνωση του «καλού» σε κάποιο άτομο, είναι το αποτέλεσμα της εκτίμησης ενός ατόμου, των εικόνων του εαυτού του, όπως τις δέχεται καθημερινά από τα άτομα που έρχονται σε επαφή μαζί του.
Η επιβεβαίωση θετικών στοιχείων από γονείς, εκπαιδευτικούς και σημαντικούς άλλους, όπως και η επιβεβαίωση από αδέλφια και συνομηλίκους αποτελούν παράγοντες που μεταφέρουν την αίσθηση της αξίας. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις που συνδέουν την θετική (υψηλή) αυτοεκτίμηση με την τάση να σεβόμαστε και να εκτιμούμε τον εαυτό μας, να νιώθουμε ικανοί και σίγουροι, να νιώθουμε το αίσθημα «του ανήκειν», κυρίως λόγω της θετικής αντιμετώπισης των άλλων. Ίδιες ενδείξεις φανερώνουν ότι η χαμηλή αυτοεκτίμηση ή αρνητική εικόνα του εαυτού, συνδέεται με χαρακτηριστικά, όπως η έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό, το αίσθημα ανεπάρκειας και η απουσία του αισθήματος του «ανήκειν» στη σχολική κοινότητα. Η αυτοεκτίμηση συνδέεται άρρηκτα με τη συμπεριφορά, καθώς είναι η κινητήριος δύναμη για υγιή σχέση με τον εαυτό και τους άλλους.
Ο εντοπισμός, η αναγνώριση και η αποδοχή των θετικών πλευρών, των δυνατοτήτων, η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και η καλλιέργεια της θετικής εικόνας εαυτού συνιστούν τους βασικούς άξονες της εφαρμογής παρεμβάσεων κοινωνικής εργασίας στο σχολείο. Η προσέγγιση των δυνατών σημείων (Saleebey, 1997), βασισμένη στην αντίληψη ότι η αλλαγή στα άτομα επιτυγχάνεται μέσα από αίσθημα αξιοπρέπειας προτείνει τη θετική εκτίμηση σαν έναν τρόπο πρόκλησης αλλαγών στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Η αποδοχή των λεγόμενων των ανθρώπων χωρίς κριτική, η τήρηση της στάσης «μπορείς να το κάνεις», η προσεκτική ακρόαση των λεγομένων τους, η θετική προσέγγιση της συμπεριφοράς, που αντλούν από την προσέγγιση που βασίζεται στους πόρους και τα δυνατά σημεία (strengths based approach) αποτελούν τα κύρια εργαλεία της παρέμβασης κοινωνικής εργασίας με ομάδες που εστιάζει στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της αυτοεικόνας των ανθρώπων.
