Εγκληματολογική Ψυχολογία: θεωρίες, παρεμβάσεις και ηθικά ζητήματα

Η εγκληματολογική ψυχολογία εξετάζει τις ψυχολογικές διαστάσεις της εγκληματικής συμπεριφοράς και των διαδικασιών του νομικού συστήματος. Η κατανόηση των μηχανισμών που επηρεάζουν τους παραβάτες και οι παρεμβάσεις που στοχεύουν στην αποκατάσταση τους βρίσκονται στο επίκεντρο της σύγχρονης εγκληματολογικής έρευνας. Οι προκαταλήψεις, τα στερεότυπα, οι θεραπείες για τους δράστες σεξουαλικών εγκλημάτων και οι ψυχιατρικές αξιολογήσεις ατόμων με δικαίωμα παράστασης σε δίκη αποτελούν κεντρικά ζητήματα στον τομέα.

Προκαταλήψεις και στερεότυπα για τις παραβατικές γυναίκες

Οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αντίληψης για τις παραβατικές γυναίκες και επηρεάζουν την καταλληλότητα των παρεμβάσεων που στοχεύουν στις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Οι κοινωνικές αντιλήψεις συχνά προβάλλουν τις γυναίκες παραβάτες ως περισσότερο παθητικές ή ως θύματα κοινωνικών καταστάσεων, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο τους παρέχεται βοήθεια ή τιμωρία (Russell, 2013). Οι έρευνες δείχνουν ότι τέτοιες προκαταλήψεις μπορεί να υποβαθμίσουν την ανάγκη για εξατομικευμένες παρεμβάσεις.

Θεραπευτικά προγράμματα για δράστες σεξουαλικών εγκλημάτων

Τα θεραπευτικά προγράμματα για δράστες σεξουαλικών εγκλημάτων συχνά προκαλούν διαφωνίες σχετικά με το αν επικεντρώνονται στην αποκατάσταση ή αν χρησιμοποιούνται ως τιμωρητικά μέτρα. Οι έρευνες δείχνουν ότι προγράμματα αποκατάστασης μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες υποτροπής (Polizzi et al., 1999), ενώ αναδεικνύονται και ηθικά ζητήματα όπως η υποχρεωτική συμμετοχή των δραστών σε θεραπείες που συχνά αγγίζουν θέματα προσωπικής αυτονομίας και δικαιωμάτων.

Αξιολόγηση ψυχικής υγείας και νομικές διαδικασίες

Η ψυχική υγεία των ατόμων που συμμετέχουν σε ποινικές διαδικασίες αξιολογείται από δικαστικούς ψυχολόγους για να προσδιοριστεί η ικανότητά τους να παραστούν σε δίκη. Οι αξιολογήσεις αυτές είναι κρίσιμες για τα νομικά αποτελέσματα και μπορούν να καθορίσουν το εάν ένα άτομο είναι ικανό να σταθεί ενώπιον του νόμου ή αν πρέπει να λάβει άλλου είδους νομική μεταχείριση (Murrie & Zelle, 2015).

Η εγκληματολογική ψυχολογία εστιάζει σε πολλαπλά επίπεδα ανάλυσης, από τη μελέτη των στερεοτύπων μέχρι τις ηθικές προκλήσεις που προκύπτουν από τις θεραπείες και τις δικαστικές διαδικασίες. Οι προκαταλήψεις επηρεάζουν την αντιμετώπιση των γυναικών παραβατών, ενώ οι αξιολογήσεις ψυχικής υγείας διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στις νομικές εκβάσεις.

Βιβλιογραφία

• Anderson, V. R., Javdani, S., & Singh, S. (2023). Persistent Paternalism: The Instantiation of Gendered Attributions in the System Response to Girls. Criminal Justice and Behavior, 50(5), 666-687.
• Polizzi, D. M., MacKenzie, D. L., & Hickman, L. J. (1999). What Works in Adult Sex Offender Treatment? A Review of Prison-and Non-Prison-Based Treatment Programs. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 43(3), 357-374.
• Murrie, D. C., & Zelle, H. (2015). Criminal competencies. In B. L. Cutler & P. A. Zapf (Eds.), APA handbook of forensic psychology (pp. 115–157). American Psychological Association.
• Russell, B. (2013). Perceptions of Female Offenders: How Stereotypes and Social Norms Affect Criminal Justice Responses. Springer.