Ενοχή: ακινητοποίηση ή επανεκκίνηση;

Όπως όλα τα συνειδητά συναισθήματα, η ενοχή προέρχεται από μια διαδικασία αυτοαξιολόγησης και ενδοσκόπησης και μπορεί να περιλαμβάνει την αντίληψή σας για το πώς σας εκτιμούν οι άλλοι.

Ο ψυχαναλυτής Sigmund Freud αρχικά πρότεινε ότι οι άνθρωποι βιώνουν την ενοχή για πρώτη φορά από τον φόβο της γονικής τιμωρίας.

Άλλα ψυχολογικά μοντέλα της έννοιας υποδηλώνουν ότι η ενοχή προέρχεται μάλλον από μια προσωπική αίσθηση αγάπης και συμπόνιας προς τους άλλους και είναι αποτέλεσμα του να αισθάνεσαι υπεύθυνος επειδή έβλαψες κάποιον.

Είδη ενοχής

• Ενοχές που προκύπτουν από παραβίαση προσωπικών αξιών ή ηθών.
• Ενσυναίσθηση ενοχής από την πρόκληση βλάβης σε κάποιον άλλο.
• Υπαρξιακή ενοχή, αναφέρεται επίσης τακτικά και ορίζεται ως η εμπειρία της ενοχής επειδή δεν ανταποκρίνεστε στις προσδοκίες και τον σκοπό της ζωής σας.

Άλλοι ερευνητές προτείνουν ότι η ενοχή μπορεί επίσης να αναλυθεί σε επιπλέον υποτύπους, όπως:

• Μη σχετιζόμενη ενοχή: Ενοχή που προκύπτει χωρίς ξεκάθαρη σχέση μεταξύ των πράξεών σας και ενός αποτελέσματος (π.χ., ενοχή επιζώντος).
• Ενοχή ανισότητας: Αίσθημα ενοχής που βασίζεται σε συνθήκες ανισορροπίας (π.χ. προκατάληψη λόγω φύλου ή φυλετικές διακρίσεις).

Πώς να χειριστείτε τις ενοχές
Η ενοχή μπορεί να βοηθήσει στην προσωπική ανάπτυξη.

Εκφράζοντας την ενοχή σου
Το να κρατάς τις ενοχές σου μπορεί να επιδεινώσει τα συναισθήματα άγχους και αγωνίας. Η έκφραση της ενοχής μπορεί να συνοδεύεται από αισθήματα ντροπής και ευαλωτότητας. Το να μοιραστείς, τις σκέψεις και τις αγωνίες σου μπορεί να μειώσει την ένταση, ειδικά όταν αυτή η έκφραση βρει ανταπόκριση και αποδοχή. Το να ζητήσεις συγγνώμη μπορεί να είναι θεραπευτικό τόσο για εσένα, όσο και για τους άλλους.

Διορθώνοντας
Αν και μπορεί να είναι δύσκολο να αντιμετωπίσεις κατά μέτωπο τις δύσκολες καταστάσεις, η επανόρθωση μπορεί να είναι λυτρωτική. Οι τροποποιήσεις μπορούν να είναι προφορικές, γραπτές ή να γίνουν μέσω δράσης. Το να ρωτήσετε τι μπορείτε να κάνετε για να «διορθώσετε τα πράγματα» μπορεί επίσης να σας δώσει κάποια εικόνα. Το προσωπικό κλείσιμο είναι μια στάση που δεν επιτρέπει ούτε την δική σου ανακούφιση, ούτε μια προοπτική με άλλους ανθρώπους.

Κανονικοποιώντας την ανεπάρκεια

Το να μπορείς να δεις τον εαυτό σου και τους άλλους όχι μόνο με δυνατότητες, αλλά και με ελλείψεις και ανεπάρκειες, μπορείς πραγματικά να νιώσεις πιο ανθρώπινος και γήινος. Αυτή συνειδητοποίηση φέρνει μια γνήσια ταπείνωση και μπορεί να βελτιώσει σε μεγάλο βαθμό την σχέση με τον εαυτό, αλλά και τους άλλους.

Η ενοχή συνεπώς είναι ένα συναίσθημα με πολλές πολύτιμες πληροφορίες και δυνατότητες επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας και του τρόπου που σχετιζόμαστε.