Η ανάπτυξη της γλώσσας στα παιδιά

Η ανάπτυξη της γλώσσας αποτελεί έναν από τους πιο θεμελιώδεις τομείς στην πρώιμη ανάπτυξη των παιδιών. Αρχίζει από την πρώτη στιγμή της ζωής και συνεχίζει να εξελίσσεται μέσω διαφόρων σταδίων, από την παραγωγή ήχων έως τη σύνθεση πολύπλοκων προτάσεων.

Στάδια ανάπτυξης της γλώσσας

Κλάμα και βάβισμα

Η γλωσσική ανάπτυξη ξεκινά με το κλάμα και το βάβισμα. Από τις πρώτες εβδομάδες ζωής, τα μωρά επικοινωνούν τις ανάγκες τους μέσα από διαφορετικά είδη κλάματος, όπως για πείνα ή πόνο. Στη συνέχεια, τα μωρά αρχίζουν να παράγουν ήχους που δεν έχουν συγκεκριμένο νόημα αλλά αποτελούν τη βάση για την περαιτέρω ανάπτυξη της γλώσσας​.

Πρώτες λέξεις και φράσεις

Γύρω στον πρώτο χρόνο, τα παιδιά αρχίζουν να λένε τις πρώτες τους λέξεις. Αυτές οι λέξεις συνήθως έχουν πολλαπλά νοήματα (π.χ. «μπάλα» μπορεί να σημαίνει «θέλω τη μπάλα» ή «δείτε τη μπάλα»). Στην ηλικία των 18 μηνών, τα περισσότερα παιδιά αρχίζουν να συνδυάζουν δύο λέξεις, ενώ μέχρι τα δύο τους χρόνια μπορούν να παράγουν προτάσεις τριών και τεσσάρων λέξεων​.

Ανάπτυξη συντακτικού

Μετά την ηλικία των δύο ετών, η γλωσσική ανάπτυξη επιταχύνεται, με την απόκτηση του συντακτικού να γίνεται πιο εμφανής. Τα παιδιά αρχίζουν να εφαρμόζουν κανόνες της γραμματικής, αν και συχνά κάνουν λάθη (π.χ. «πήγαμε» αντί για «πήγα»). Αυτά τα λάθη είναι σημαντικά για την κατανόηση της διαδικασίας μάθησης που συμβαίνει​.

Θεωρίες ανάπτυξης της γλώσσας

Συμπεριφοριστική προσέγγιση

Η συμπεριφοριστική θεωρία, προτεινόμενη από τον John Watson, υποστηρίζει ότι η γλώσσα μαθαίνεται μέσω της μίμησης και της ενίσχυσης. Σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση, τα παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα επειδή οι ενήλικες ενισχύουν τα γλωσσικά τους επιτεύγματα με ανταμοιβές, όπως το να επαναλαμβάνουν λέξεις ή φράσεις​.

Θεωρία της έμφυτης βάσης της γλώσσας

Ο Noam Chomsky, ένας από τους πιο γνωστούς θεωρητικούς στη γλωσσική ανάπτυξη, πρότεινε ότι η γλώσσα είναι έμφυτη και ότι τα παιδιά διαθέτουν έναν μηχανισμό απόκτησης γλώσσας (Language Acquisition Device – LAD). Αυτός ο μηχανισμός επιτρέπει στα παιδιά να κατανοούν και να παράγουν γλώσσα με βάση τις αρχές της παγκόσμιας γραμματικής, που είναι κοινές σε όλες τις γλώσσες​.

Ρόλος της οικολογικής συνθήκης στην ανάπτυξη της γλώσσας

Ένας κρίσιμος παράγοντας για την ανάπτυξη της γλώσσας είναι το κοινωνικό περιβάλλον του παιδιού. Οι ενήλικες, όπως γονείς και δάσκαλοι, έχουν έναν σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη της γλωσσικής ανάπτυξης μέσω αλληλεπιδράσεων και παροχής ερεθισμάτων. Επίσης, η αλληλεπίδραση με συνομηλίκους συμβάλλει στην ενίσχυση των γλωσσικών δεξιοτήτων, καθώς τα παιδιά μαθαίνουν να επικοινωνούν και να ανταλλάσσουν πληροφορίες σε κοινωνικά περιβάλλοντα​.

Η ανάπτυξη της γλώσσας σε παιδιά με Αυτισμό

Η γλωσσική ανάπτυξη σε παιδιά με αυτισμό διαφέρει από τα τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά. Τα παιδιά με αυτισμό συχνά παρουσιάζουν σημαντικές καθυστερήσεις στην ανάπτυξη της γλώσσας, ειδικά στην παραγωγή πρώτων λέξεων και φράσεων. Η έρευνα δείχνει ότι η πρώιμη παρέμβαση μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της γλωσσικής τους ανάπτυξης, ενισχύοντας τη δυνατότητα επικοινωνίας.

Η ανάπτυξη της γλώσσας είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που ξεκινά από τη γέννηση και συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Αν και υπάρχουν διάφορες θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν αυτήν τη διαδικασία, καμία δεν μπορεί να εξηγήσει πλήρως όλα τα στοιχεία της γλωσσικής ανάπτυξης. Ωστόσο, ο ρόλος του κοινωνικού περιβάλλοντος είναι αδιαμφισβήτητα σημαντικός για την ενίσχυση της γλωσσικής ανάπτυξης.

Βιβλιογραφία

• Chomsky, N. (1975). Reflections on Language. Pantheon Books.
• Cooter, R. B., & Reutzel, D. R. (2004). Teaching Children to Read: The Teacher Makes the Difference. Prentice Hall.
• Smith, P. K., Cowie, H., & Blades, M. (2015). Understanding Children’s Development. Wiley.