Η διαμόρφωση των Στάσεων και η επίδρασή τους στη συμπεριφορά

Οι στάσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και αξιολογούμε τον κόσμο γύρω μας. Είναι ψυχολογικές καταστάσεις που επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας και τις αντιδράσεις μας σε διάφορες καταστάσεις και γεγονότα. Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε τη θεωρητική βάση της διαμόρφωσης των στάσεων, τις επιρροές που δέχονται από το κοινωνικό περιβάλλον, και τη σχέση τους με τη συμπεριφορά του ατόμου.

Οι στάσεις, όπως ορίζονται από τον Gordon Allport, αποτελούν νοητικές και νευρολογικές καταστάσεις ετοιμότητας που διαμορφώνονται μέσα από την εμπειρία και επηρεάζουν δυναμικά την αντίδραση του ατόμου σε κάθε αντικείμενο ή κατάσταση με την οποία σχετίζεται​. Η οργάνωση των στάσεων προκύπτει από τη συναισθηματική και γνωστική μας αντίληψη του κόσμου, όπως ανέλυσε και ο Louis Thurstone, που όρισε τη στάση ως “συναίσθημα κατά ή υπέρ ενός ψυχολογικού αντικειμένου”​.

Οι στάσεις διαμορφώνονται μέσα από μια διαδικασία κοινωνικοποίησης που επηρεάζεται από διάφορους φορείς, όπως η οικογένεια, οι φίλοι, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το πολιτισμικό πλαίσιο. Σύμφωνα με τον Bandura (1977), η κοινωνική μάθηση παίζει βασικό ρόλο στη διαμόρφωση των στάσεων, καθώς παρατηρούμε και μιμούμαστε πρότυπα συμπεριφοράς από τους γύρω μας​. Οι στάσεις συχνά δεν διαμορφώνονται ορθολογικά αλλά ως αποτέλεσμα εμπειριών και κοινωνικών επιρροών, όπως υποστηρίζει η θεωρία του Katz για τους λειτουργικούς ρόλους των στάσεων​.

Έρευνες έχουν δείξει ότι, αν και οι στάσεις μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά μας, η σχέση αυτή δεν είναι πάντα γραμμική. Για παράδειγμα, σε μια κλασική μελέτη του LaPiere (1934), οι απαντήσεις των ιδιοκτητών εστιατορίων όσον αφορά τις στάσεις τους απέναντι σε Κινέζους πελάτες δεν ήταν συνεπείς με τη συμπεριφορά τους, καθώς εξυπηρέτησαν Κινέζους πελάτες παρά τις δηλωμένες αρνητικές στάσεις τους​. Αυτό δείχνει ότι οι στάσεις δεν αποτελούν πάντα ακριβή προγνωστικό παράγοντα για τη συμπεριφορά.

Για την καλύτερη κατανόηση και πρόβλεψη της συμπεριφοράς, είναι απαραίτητο να λαμβάνουμε υπόψη την πρόθεση για δράση. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την πρόθεση αυτή περιλαμβάνουν την προσωπική αξιολόγηση της ζητούμενης συμπεριφοράς, την κοινωνική πίεση που δέχεται το άτομο, και την αντίληψη του για τον έλεγχο της συμπεριφοράς του​. Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα πώς οι στάσεις επηρεάζουν τις πράξεις.

Οι στάσεις αποτελούν κρίσιμο μέρος της ψυχολογίας της συμπεριφοράς, καθώς επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και ανταποκρινόμαστε σε καταστάσεις. Αν και δεν υπάρχει πάντα άμεση σύνδεση μεταξύ στάσεων και συμπεριφοράς, η κατανόηση της διαδικασίας διαμόρφωσης των στάσεων και της επίδρασής τους μπορεί να προσφέρει σημαντικές γνώσεις για την κατανόηση της κοινωνικής συμπεριφοράς.

Βιβλιογραφία

• Allport, G. W. (1935). Attitudes. In C. Murchison (Ed.), Handbook of social psychology. Worcester, MA: Clark University Press.
• Bandura, A. (1977). Social Learning Theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Katz, D. (1960). The functional approach to the study of attitudes. Public Opinion Quarterly, 24(2), 163-204.
• LaPiere, R. T. (1934). Attitudes vs. actions. Social Forces, 13(2), 230-237.