Η περίπτωση του μικρού Χανς

Η περίπτωση του Μικρού Χανς αποτελεί ένα από τα πιο διάσημα παραδείγματα της ψυχαναλυτικής θεωρίας του Σίγκμουντ Φρόυντ. Η ανάλυση αυτής της κλινικής μελέτης επικεντρώνεται στη φοβία ενός πεντάχρονου αγοριού για τα άλογα και συνδέεται με το Οιδιπόδειο σύμπλεγμα, το οποίο, σύμφωνα με τον Φρόυντ, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη σεξουαλική και ψυχική ανάπτυξη του παιδιού. Η παρούσα εργασία εξετάζει λεπτομερώς τα γεγονότα της περίπτωσης, τις φαντασιώσεις του Χανς, τις ερμηνείες του Φρόυντ, και την κριτική που έχει δεχτεί αυτή η ανάλυση.

Ο Μικρός Χανς, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Χέρμπερτ Γκραφ, ανέπτυξε έντονο φόβο για τα άλογα όταν ήταν πέντε ετών. Ο φόβος του εκδηλώθηκε μέσω της ανησυχίας ότι τα άλογα θα τον δάγκωναν ή θα τον έριχναν κάτω και ήταν ιδιαίτερα έντονος για άλογα που κουβαλούσαν βαριά φορτία ή άμαξες. Η φοβία του Χανς επιδεινώθηκε μετά από ένα περιστατικό όπου είδε ένα άλογο να καταρρέει στον δρόμο, ένα γεγονός που συνδέθηκε με τη φοβία του​.

Αυτή η εκδήλωση φόβου έκανε τους γονείς του Χανς να ζητήσουν τη βοήθεια του Φρόυντ, ο οποίος πρότεινε ότι ο φόβος για τα άλογα δεν ήταν απλώς αποτέλεσμα του εξωτερικού ερεθίσματος (του ατυχήματος), αλλά αποτελούσε συμβολική εκδήλωση βαθύτερων ψυχολογικών συγκρούσεων.

Ο Φρόυντ χρησιμοποίησε την ανάλυση του Χανς για να υποστηρίξει τη θεωρία του Οιδιπόδειου συμπλέγματος. Υποστήριξε ότι ο φόβος του αγοριού για τα άλογα ήταν μια μετατόπιση της οιδιπόδειας σύγκρουσης που βίωνε ο Χανς. Ο Χανς ένιωθε έλξη προς τη μητέρα του και φοβόταν τον πατέρα του ως ανταγωνιστή. Σύμφωνα με τον Φρόυντ, το άλογο ήταν ένα σύμβολο που αντιπροσώπευε τον πατέρα του Χανς, και ο φόβος για το άλογο ήταν στην πραγματικότητα φόβος για τον πατέρα του, ο οποίος αντιπροσώπευε την απειλή του ευνουχισμού​.

Ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό που ανέφερε ο Χανς ήταν ότι φοβόταν τα άλογα με μαύρα σημάδια γύρω από το στόμα. Ο Φρόυντ ερμήνευσε αυτό το χαρακτηριστικό ως σύμβολο του μουστακιού του πατέρα του Χανς, γεγονός που ενίσχυσε την υπόθεση ότι ο φόβος του αγοριού είχε βαθιές ρίζες στην οιδιπόδεια σύγκρουση και στην αντίληψή του για τον πατέρα του ως απειλή​.

Αν και η περίπτωση του Μικρού Χανς έχει χρησιμοποιηθεί εκτενώς για την υποστήριξη της θεωρίας του Οιδιπόδειου συμπλέγματος, η ερμηνεία του Φρόυντ έχει δεχθεί έντονη κριτική. Μια από τις κύριες κριτικές είναι ότι η ανάλυση βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στις αναφορές του πατέρα του Χανς, ο οποίος ήταν εξοικειωμένος με τις θεωρίες του Φρόυντ. Αυτή η εξοικείωση ενδέχεται να επηρέασε τις πληροφορίες που παρείχε ο πατέρας και, κατά συνέπεια, την ερμηνεία του Φρόυντ​.

Επιπλέον, οι σύγχρονοι κριτικοί έχουν αμφισβητήσει το κατά πόσο ο φόβος του Χανς για τα άλογα συνδέεται άμεσα με οιδιπόδειες επιθυμίες ή αν ήταν απλώς μια αντίδραση σε ένα τραυματικό εξωτερικό γεγονός (το ατύχημα του αλόγου που είδε). Παρά τις κριτικές, η υπόθεση αυτή παραμένει ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα εφαρμογής της ψυχανάλυσης και συνεχίζει να αποτελεί αντικείμενο μελέτης και συζήτησης στην ψυχολογική επιστήμη.

Βιβλιογραφία

• Freud, S. (1909). Analysis of a Phobia in a Five-Year-Old Boy. Pelican Freud Library.
• Bergmann, M. S. (1993). The Oedipus Complex and Its Vicissitudes. International Journal of Psychoanalysis.
• Wolitzky, D. L. (2011). Freud’s Case Studies and the Relational Turn: The Case of Little Hans Revisited. Psychoanalytic Dialogues, 21(6).