Η Συστημική Θεωρία στο σχολείο: Βελτιώνοντας την επικοινωνία και τη συνεργασία

Η συστημική θεωρία, που προέρχεται από τη γενική θεωρία συστημάτων του Ludvig von Bertanlanffy, προσφέρει μια ολιστική προσέγγιση στην κατανόηση των ανθρώπινων σχέσεων και αλληλεπιδράσεων, με έμφαση στην αλληλεξάρτηση και αλληλεπίδραση των μελών ενός συστήματος. Στην εκπαίδευση, η συστημική θεωρία μπορεί να εφαρμοστεί για να βελτιώσει τη λειτουργία της σχολικής τάξης, ενισχύοντας την επικοινωνία και την ομαδική συνεργασία, και βοηθώντας τους εκπαιδευτικούς να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις. Αυτό το άρθρο παρουσιάζει την εφαρμογή της συστημικής θεωρίας στον σχολικό χώρο, εστιάζοντας στη διαγενεαλογική και τη στρατηγική προσέγγιση.

Συστημική προσέγγιση στην εκπαίδευση

Η εφαρμογή της συστημικής θεωρίας στο σχολείο βασίζεται στην κατανόηση ότι η συμπεριφορά των μαθητών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις αλληλεπιδράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της σχολικής κοινότητας. Το σχολείο, ως σύστημα, περιλαμβάνει πολλαπλά υποσυστήματα, όπως οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς και η διοίκηση. Κάθε συμπεριφορά μέσα στην τάξη αντανακλά τις δυναμικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ αυτών των υποσυστημάτων​.

Διαγενεαλογική προσέγγιση

Η διαγενεαλογική προσέγγιση, που προτείνει ο Murray Bowen, τονίζει τη σημασία της εξέλιξης των σχέσεων και των προτύπων συμπεριφοράς που κληρονομούνται από γενιά σε γενιά. Στο σχολικό πλαίσιο, η προσέγγιση αυτή μπορεί να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να κατανοήσουν τη συμπεριφορά των μαθητών μέσω της ανάλυσης των οικογενειακών τους σχέσεων. Για παράδειγμα, η άρνηση ενός μαθητή να παρακολουθήσει μαθήματα μπορεί να συνδέεται με τις σχέσεις και τη στάση των γονιών του απέναντι στην εκπαίδευση​.

Στρατηγική προσέγγιση

Η στρατηγική προσέγγιση, που αναπτύχθηκε από τον Jay Haley, εστιάζει στη δυναμική της επικοινωνίας και όχι στο περιεχόμενό της. Στο σχολικό πλαίσιο, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν στρατηγικές παρεμβάσεις για να αλλάξουν τη συμπεριφορά των μαθητών μέσω της τροποποίησης της επικοινωνίας και των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των μελών της σχολικής κοινότητας​. Για παράδειγμα, η παράδοξη παρέμβαση μπορεί να βοηθήσει έναν μαθητή με ανάρμοστη συμπεριφορά να αναλάβει ενεργό ρόλο στη διαχείριση της τάξης, επιφέροντας θετική αλλαγή στο κλίμα της τάξης.

Εφαρμογή συστημικών τεχνικών

Η εφαρμογή συστημικών τεχνικών, όπως η ενίσχυση της θετικής συμπεριφοράς και η δημιουργία συμμετρικών ή συμπληρωματικών σχέσεων στην τάξη, βελτιώνει τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών και δημιουργεί ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για την επίλυση συγκρούσεων​. Επιπλέον, η εργασία σε μικρές ομάδες και η χρήση θετικών ενισχύσεων βοηθά τους μαθητές να αναπτύξουν δεξιότητες επικοινωνίας και συνεργασίας, αποφεύγοντας την περιθωριοποίηση.

Η εφαρμογή της συστημικής θεωρίας στον σχολικό χώρο μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση της επικοινωνίας και των σχέσεων μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών. Η διαγενεαλογική και η στρατηγική προσέγγιση προσφέρουν αποτελεσματικά εργαλεία για τη διαχείριση δύσκολων συμπεριφορών, ενισχύοντας την ομαδικότητα και τη θετική αλληλεπίδραση στην τάξη.

Βιβλιογραφία

1. Bertanlanffy, L. (1968). General Systems Theory. New York: George Braziler.
2. Bowen, M. (1996). Τρίγωνα στην οικογένεια. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
3. Haley, J. (1963). Strategies of psychotherapy. New York: Grune & Stratton.
4. Γιώτσα, Α. (2012). Η αξιοποίηση της ομάδας στην αφετηρία σχεδιασμού ενός project. Σύγχρονο Νηπιαγωγείο, 86, 108-112.