Η Ψυχολογία της Επικοινωνίας

Η ψυχολογία της επικοινωνίας αποτελεί έναν σημαντικό τομέα που διερευνά πώς οι άνθρωποι επηρεάζουν και επηρεάζονται μέσα από τη γλώσσα και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Η επιρροή, η εξουσία, και ο έλεγχος είναι κεντρικές έννοιες σε αυτή τη διαδικασία, καθώς καθορίζουν τις δυναμικές της επικοινωνίας.

Οι έννοιες της εξουσίας, της επιρροής και του ελέγχου συχνά αλληλεπικαλύπτονται, όμως αναφέρονται σε διαφορετικά φαινόμενα. Η επιρροή ορίζεται ως η διαδικασία αλλαγής στάσεων ή συμπεριφορών, ενώ η εξουσία σχετίζεται με τη δύναμη που μπορεί να ασκείται για να επιτευχθεί αυτή η αλλαγή. Σύμφωνα με τον Parsons, η επιρροή είναι ένας τρόπος να επιτευχθεί ένα αποτέλεσμα στην κοινωνική αλληλεπίδραση​.

Η κοινωνική ψυχολογία διακρίνει μεταξύ διαφόρων τύπων επιρροής, όπως η υποταγή, η ταύτιση και η διεθνοποίηση​. Η υποταγή αναφέρεται στην αποδοχή της επιρροής για αποκόμιση υλικών ή κοινωνικών επιβραβεύσεων. Η ταύτιση σχετίζεται με την επιθυμία να γίνεις αποδεκτός ή να μοιάσεις με την πηγή της επιρροής, ενώ η διεθνοποίηση περιλαμβάνει την αποδοχή της επιρροής επειδή η νέα συμπεριφορά ευθυγραμμίζεται με τις προσωπικές αξίες και στάσεις του ατόμου.

Ο Serz Moscovici, ένας από τους σημαντικότερους ερευνητές της κοινωνικής ψυχολογίας της επιρροής, εστίασε στη δυναμική της επιρροής που ασκείται από μειονότητες πάνω σε πλειονότητες. Επισήμανε ότι η κοινωνική επιρροή είναι άνισα κατανεμημένη και εξασκείται μονομερώς, όπως στις περιπτώσεις της μίμησης ή της υποταγής. Ο Moscovici υποστήριξε επίσης ότι οι καταστάσεις αβεβαιότητας ενισχύουν την επιρροή, καθώς οι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στην επίδραση όταν δεν έχουν σαφή κατανόηση της πραγματικότητας.

Ο Bertram Raven (French & Raven, 1959) εισήγαγε ένα σημαντικό μοντέλο εξουσίας που περιλαμβάνει έξι τύπους εξουσίας: εξουσία μέσω βραβείων, εξαναγκασμού, ειδημοσύνης, πληροφορίας, αναφοράς και νόμιμης εξουσίας​. Η εξουσία μέσω βραβείων προέρχεται από την ικανότητα του ατόμου να προσφέρει κάτι επιθυμητό σε αντάλλαγμα για υπακοή, ενώ η εξουσία μέσω εξαναγκασμού βασίζεται στην επιβολή ποινών για την αποφυγή ανεπιθύμητης συμπεριφοράς. Η εξουσία του ειδήμονα βασίζεται στην εμπιστοσύνη ότι το άτομο έχει ανώτερη γνώση σε συγκεκριμένα ζητήματα, ενώ η πληροφορική εξουσία αφορά την παροχή πληροφοριών που επηρεάζουν θετικά τη συμπεριφορά του ατόμου. Τέλος, η νόμιμη εξουσία πηγάζει από τον ρόλο ή την κοινωνική θέση ενός ατόμου και την αποδοχή ότι έχει το δικαίωμα να ασκεί εξουσία.

Οι τεχνικές για την άσκηση επιρροής περιλαμβάνουν στρατηγικές όπως η τεχνική “πόδι στην πόρτα” και “πόρτα στο πρόσωπο”, που στοχεύουν στην αύξηση της πιθανότητας αποδοχής αιτημάτων. Στην τεχνική “πόδι στην πόρτα”, οι άνθρωποι πρώτα συμφωνούν με ένα μικρό αίτημα και στη συνέχεια με ένα μεγαλύτερο, ενώ η τεχνική “πόρτα στο πρόσωπο” περιλαμβάνει την απόρριψη ενός μεγάλου αιτήματος για να γίνει αποδεκτό ένα μικρότερο​.

Βιβλιογραφία:

• Moscovici, S. (1976). Social Influence and Social Change. Academic Press.
• French, J.R.P., & Raven, B. (1959). The Bases of Social Power. In D. Cartwright (Ed.), Studies in Social Power. University of Michigan Press.
• Raven, B.H. (1993). The Bases of Power: Origins and Recent Developments. Journal of Social Issues, 49(4), 227-251.
• Parsons, T. (1963). On the Concept of Political Power. Proceedings of the American Philosophical Society, 107(3), 232-262.