Κύηση: μια μεταβατική φάση στη ζωή του ζευγαριού

Η κύηση αποτελεί μια από τις μεταβατικές φάσεις στη ζωή της γυναίκας και κατ’ επέκταση και του ζευγαριού. Στη διάρκεια κάθε μεταβατικής φάσης της ζωής, το άτομο καλείται να ανταπεξέλθει σε ειδικές «προκλήσεις», η ευτυχής αντιμετώπιση των οποίων οδηγεί στην επιτυχή έκβαση και των επόμενων. Οι προκλήσεις για ένα ζευγάρι που θα αποκτήσει τη γονική ιδιότητα παρουσιάζονται αυξημένες. 

Η ψυχολογία της γυναίκας στην κύηση

Η κύηση προκαλεί διαφοροποιήσεις στην ψυχολογία της γυναίκας, εξαιτίας των βιολογικών μεταβολών που συμβαίνουν στο σώμα της και των έντονων συναισθημάτων που προκύπτουν από τη βαθμιαία αλλαγή του γυναικείου σώματος και την ανάπτυξη του εμβρύου.

Οι βιολογικές αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα της εγκύου συχνά βιώνονται με αγωνία, αμφιθυμία και σύγχυση. Δισταγμοί και έκφραση αρνητικών συναισθημάτων μπορεί να συνυπάρχουν με την ευχαρίστηση και την ικανοποίηση, ενώ εμφανίζονται αμφιταλαντεύσεις που αφορούν την ικανότητα των γονέων και κυρίως της μητέρας, να προσφέρει το καλύτερο δυνατό για τη σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού της.

Οι λόγοι για τους οποίους μια γυναίκα νιώθει αγωνία, συχνά συνδέονται με την επερχόμενη μητρότητα, την έκβαση της κύησης, την ευθύνη για την ανατροφή του παιδιού, τη σχέση με τον σύζυγο, τον ρόλο της ως επαγγελματία, κ.λ.π. Η αμφιθυμία που νιώθει η γυναίκα ενδέχεται να σχετίζεται:

– με την επιθυμία της να μείνει έγκυος,

– με σκέψεις αναφορικά με την υγεία και την ακεραιότητα του εμβρύου,

– με την αγωνία της για την εξέλιξη του τοκετού,

– την αμφιβολία της για την ικανότητά της να ανταποκριθεί στις ανάγκες της κύησης και αργότερα της μητρότητας, πράγμα που φαίνεται δυσκολότερο όταν έχει και άλλα παιδιά.

Αποτελέσματα ερευνών αναφέρουν ότι η συχνότητα σοβαρών ψυχιατρικών διαταραχών κατά την κύηση είναι μικρή. Ωστόσο συχνά παρατηρούνται εντάσεις, αμφιθυμία, κούραση, συμπτώματα κατάθλιψης και αυξημένο άγχος.

Η ψυχολογία του άνδρα κατά την κύηση

Από την πλευρά του άνδρα που περιμένει να γίνει πατέρας, η μετάβαση αυτή δημιουργεί νέα συναισθήματα, φόβους και ανασφάλειες. Η πατρότητα δεν προσδιορίζεται από την ίδια βιολογική αμεσότητα που χαρακτηρίζει τη μητρότητα. Ο πατέρας βιώνει τα ψυχοβιολογικά γεγονότα της κύησης, της ανάπτυξης του εμβρύου, της γέννησης και του θηλασμού από «δεύτερο χέρι». 

Επιπλέον, σε αντίθεση με τη μητέρα, ο υποψήφιος πατέρας δεν βρίσκεται στο επίκεντρο των γεγονότων και δεν συγκεντρώνει την προσοχή των άλλων, ενώ συχνά η σύντροφός του τη συγκεκριμένη περίοδο δεν είναι σε θέση να τον στηρίξει στις ιδιαίτερες ανάγκες του. Έτσι, συχνά οι άνδρες αισθάνονται απομονωμένοι και βιώνουν συναισθήματα άγχους και μοναξιάς.

Η στέρηση απέναντι σε ανάγκες τις οποίες ικανοποιούσε η σύντροφός του το διάστημα πριν την κύηση, αυξάνει το αίτημα του υποψήφιου πατέρα για μεγαλύτερη υποστήριξη, προσοχή και ενδιαφέρον από τη σύντροφό του, σε μια περίοδο μάλιστα που ο ίδιος καλείται να την υποστηρίξει πρακτικά και συναισθηματικά. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ο άνδρας μπαίνει σε μια ανταγωνιστική σχέση με το παιδί, βιώνοντας συναισθήματα ζήλιας, κάτι που ο ίδιος συχνά αρνείται να το εκφράσει και να το αποδεχθεί. 

Παράλληλα οι άνδρες νιώθουν αβέβαιοι για τις καινούριες υποχρεώσεις που θα προκύψουν και με αμφιβολίες για την ικανότητά τους να ανταπεξέλθουν. Μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν, αφορά την επίδραση που το παιδί θα επιφέρει στη συζυγική ζωή. Μελέτη σε Έλληνες άνδρες έδειξε ότι, ενώ η πατρότητα εκφράζεται ως η ευκαιρία των ανδρών για προσωπική ολοκλήρωση, η δυνατότητα τους να την οριοθετήσουν μέσα στις συζυγικές σχέσεις μοιάζει να περνά από μια δοκιμασία.

Βιβλιογραφία

• Δραγώνα Θ & Ναζίρη Δ. Οδεύοντας προς την πατρότητα. Αθήνα, Εξάντας Α.Ε. 1995

• Grimm E.R. ‘Women’s attitudes and reactions to childbirth’ in G.D.Goldman, D.S.Milman. Modern Woman. Springfield, Charles C.Thomas 1969

• Γ.Τσιάντης, Θ.Δραγώνα. Μωρά και Μητέρες. Ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και υγεία στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής. Εκδ. Καστανιώτης, 2η έκδοση, Αθήνα, 2000