Οι λειτουργίες των θετικών συναισθημάτων από εξελικτική σκοπιά

Ένα από τα ζητήματα που πραγματεύεται η θεωρία των θετικών συναισθημάτων είναι ο ρόλος των θετικών συναισθημάτων από εξελικτική σκοπιά.

Σύμφωνα με την θεωρία της Fredrickson (1998), το κύριο χαρακτηριστικό των θετικών συναισθημάτων είναι η διεύρυνση του ορίζοντα σκέψης-δράσης. Επιπλέον, θετικά συναισθήματα όπως η χαρά, η ικανοποίηση, το ενδιαφέρον και η αγάπη βιώνονται σε καταστάσεις κατά τις οποίες το άτομο έχει ικανοποιήσει τις σωματικές του ανάγκες και αισθάνεται ασφαλές.

Τοποθετώντας τα στοιχεία αυτά στο πλαίσιο των συνθηκών ζωής του ανθρώπου κυνηγού-συλλέκτη το ερώτημα που προκύπτει είναι : με ποιο τρόπο η διάθεση για παιχνίδι ή η εξερεύνηση, απόρροια της χαράς και του ενδιαφέροντος, μπορεί να είχαν συμβάλει στην διατήρηση του είδους (Fredrickson, 1998);

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό βρίσκεται σύμφωνα με την Fredrickson (1998) στην λειτουργία του χτισίματος, η οποία συνίσταται στην απόκτηση καινούριων γνωστικών, σωματικών, ψυχολογικών και κοινωνικών πόρων. Οι πόροι αυτοί είναι διαχρονικοί και από αυτούς το άτομο μπορεί να επωφεληθεί σε μεταγενέστερες χρονικές στιγμές.

Ο άνθρωπος κυνηγός-συλλέκτης μέσω της βίωσης θετικών συναισθημάτων, παίζοντας, εξερευνώντας το περιβάλλον του, απολαμβάνοντας τα οφέλη των εμπειριών του και πλησιάζοντας άλλα άτομα, αποκτούσε νέους πόρους τόσο γνωστικούς, όπως η δημιουργία ενός χάρτη της περιοχής στην οποία κινείται, όσο και κοινωνικούς, όπως η συνεργασία με άτομα που θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν στο κυνήγι ή σε άλλες δύσκολες καταστάσεις (Fredrickson, 1998).

Όλες αυτές τις καινούριες γνώσεις και ικανότητες θα μπορούσε να τις χρησιμοποιήσει αργότερα σε επικίνδυνες καταστάσεις, έχοντας συνεπώς περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσει και κατ’ επέκταση περισσότερες πιθανότητες να αναπαραχθεί (Fredrickson, 1998). Επομένως, το προσαρμοστικό πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι προγονοί μας το πότε και το πώς θα αποκτούσαν τους απαραίτητους για την επιβίωσή τους πόρους.

Η απάντηση σε αυτό, όπως δίνεται από τη θεωρία των θετικών συναισθημάτων, είναι ότι η απόκτηση νέων πόρων και ικανοτήτων γινόταν μέσω του παιχνιδιού, της εξερεύνησης, ή της απόλαυσης και της ενοποίησης αποκτημένων εμπειριών σε στιγμές που οι άνθρωποι αυτοί και είχαν ικανοποιημένες τις βιολογικές τους ανάγκες και ένιωθαν ασφάλεια (Fredrickson, 1998).

Σε ό,τι αφορά τα παραπάνω, η Fredrickson τονίζει ότι η ανάλυση αυτή δεν προτείνει ότι τα θετικά συναισθήματα παρέχουν ανάλογα προσαρμοστικά πλεονεκτήματα στις σημερινές συνθήκες ζωής, ούτε ότι τα άτομα επιδιώκουν να βιώσουν θετικά συναισθήματα για να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβίωσης και αναπαραγωγής τους, αλλά στόχος της είναι να δείξει ότι τα θετικά συναισθήματα που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος έχουν προέλθει στα πλαίσια της ανθρώπινης εξέλιξης από τις επαναλαμβανόμενες καταστάσεις που αντιμετώπιζαν οι άνθρωποι κατά το παρελθόν (Fredrickson, 1998).

Βιβλιογραφία

• Fredrickson BL, Branigan C. Positive emotions. In: Mayne TJ, Bonnano GA, editors. Emotion: Current issues and future directions. Guilford Press; New York: 2001.