Οι ψυχικές διαταραχές στην περιγεννητική περίοδο: αιτίες, συμπτώματα και αντιμετώπιση

Η περιγεννητική περίοδος, δηλαδή η περίοδος της εγκυμοσύνης και οι πρώτοι μήνες μετά τον τοκετό, είναι μια εξαιρετικά σημαντική περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας. Η διαδικασία της εγκυμοσύνης, του τοκετού και της λοχείας συνοδεύεται από σημαντικές ψυχολογικές, σωματικές και κοινωνικές αλλαγές. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να προκαλέσουν ψυχικές διαταραχές σε ορισμένες γυναίκες, επιβαρύνοντας τη ζωή τους και τη φροντίδα του παιδιού. Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε τις συνηθέστερες ψυχικές διαταραχές που εμφανίζονται κατά την περιγεννητική περίοδο, τα αίτια και τις συνέπειές τους, καθώς και τις παρεμβάσεις που προτείνονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και το National Institute for Health and Care Excellence (NICE).

Ψυχικές διαταραχές στην περιγεννητική περίοδο

Οι ψυχικές διαταραχές κατά την περιγεννητική περίοδο περιλαμβάνουν κυρίως τη διαταραχή της διάθεσης, όπως η επιλόχεια κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές. Συγκεκριμένα, οι καταθλιπτικές και αγχώδεις διαταραχές μπορούν να εμφανιστούν σε κάθε στάδιο της εγκυμοσύνης και να παραμείνουν ή να χειροτερέψουν μετά τον τοκετό​.

Επιλόχεια κατάθλιψη

Η επιλόχεια κατάθλιψη αφορά καταθλιπτικά συμπτώματα που εμφανίζονται μετά τον τοκετό. Η γυναίκα μπορεί να βιώνει έντονη λύπη, έλλειψη ενέργειας, αδυναμία να φροντίσει το παιδί και συναισθήματα αναξιότητας​. Σε πολλές περιπτώσεις, η επιλόχεια κατάθλιψη υποτιμάται ή λανθασμένα θεωρείται μια «φυσιολογική» αντίδραση, αλλά απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση.

Διπολική διαταραχή

Η διπολική διαταραχή χαρακτηρίζεται από ακραίες εναλλαγές διάθεσης μεταξύ μανίας και κατάθλιψης. Μπορεί να εμφανιστεί στην περιγεννητική περίοδο, συχνά με επικίνδυνες επιπτώσεις για τη μητέρα και το βρέφος​.

Επιλόχεια ψύχωση

Η επιλόχεια ψύχωση είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή που εμφανίζεται μέσα στους πρώτους μήνες μετά τον τοκετό και χαρακτηρίζεται από ψευδαισθήσεις, παραληρητικές ιδέες και ακραία διαταραχή της σκέψης​.

Αιτιολογία και παράγοντες κινδύνου

Οι ψυχικές διαταραχές στην περιγεννητική περίοδο σχετίζονται με μια σειρά βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Οι αλλαγές στα επίπεδα των ορμονών, η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης, το προϋπάρχον ψυχιατρικό ιστορικό και η δυσκολία στη διαχείριση του στρες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης αυτών των διαταραχών​.

Συνέπειες για τη μητέρα και την οικογένεια

Οι ψυχικές διαταραχές επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής της μητέρας, τη σχέση της με το βρέφος, και την ευρύτερη οικογένεια. Οι γυναίκες που πάσχουν από σοβαρές διαταραχές μπορεί να δυσκολεύονται να φροντίσουν το παιδί και να αναπτύξουν έναν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με αυτό. Η επιδείνωση αυτών των διαταραχών μπορεί να οδηγήσει σε ακραίες καταστάσεις, όπως η αυτοκτονία ή η βλάβη του παιδιού.

Παρεμβάσεις και κατευθυντήριες γραμμές

Οι κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ και του NICE τονίζουν τη σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης ανίχνευσης των ψυχικών διαταραχών κατά την περιγεννητική περίοδο​. Η ψυχοθεραπεία και η φαρμακευτική αγωγή είναι οι βασικές μορφές παρέμβασης, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις απαιτείται συνδυαστική προσέγγιση.

Η περιγεννητική περίοδος αποτελεί μια κρίσιμη φάση στη ζωή της γυναίκας, με σημαντικές προκλήσεις για την ψυχική της υγεία. Η κατανόηση των ψυχικών διαταραχών, η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη παρέμβαση μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία της μητέρας και της οικογένειας, εξασφαλίζοντας μια υγιή ψυχική και σωματική κατάσταση για το παιδί.

Βιβλιογραφία

1. Karagianni, D. (2024). Ψυχικές Διαταραχές στην Περιγεννητική Περίοδο. Κέντρο Ημέρας.
2. National Institute for Health and Care Excellence (NICE). (2007). Antenatal and Postnatal Mental Health. British Psychological Society & Royal College of Psychiatrists.
3. Hendrick, V., Altshuler, L. L., & Suri, R. (1998). Hormonal Changes in the Postpartum and Implications for Postpartum Depression. Psychosomatics, 39, 93–101.
4. Milgrom, J., et al. (2007). Antenatal Risk Factors for Postnatal Depression: A Large Prospective Study. Journal of Affective Disorders, 108, 147–157.