Οριακή διαταραχή προσωπικότητας

Η Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας (ΟΔΠ), γνωστή και ως Μεταιχμιακή Διαταραχή Προσωπικότητας, αποτελεί μια σοβαρή ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ασταθείς διαπροσωπικές σχέσεις, συναισθηματική αστάθεια, παρορμητική συμπεριφορά και έντονους φόβους εγκατάλειψης. Αυτή η διαταραχή εμφανίζεται συνήθως στο τέλος της εφηβείας ή στην αρχή της ενήλικης ζωής και επηρεάζει σημαντικά την καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου.

Η ΟΔΠ ανήκει στην ομάδα των διαταραχών προσωπικότητας τύπου Β, μαζί με την ιστριονική, ναρκισσιστική και αντικοινωνική διαταραχή. Τα κύρια χαρακτηριστικά της ΟΔΠ περιλαμβάνουν​:

1. Έντονους φόβους εγκατάλειψης, πραγματικής ή φανταστικής.
2. Ασταθείς και έντονες διαπροσωπικές σχέσεις, που χαρακτηρίζονται από εναλλαγές μεταξύ εξιδανίκευσης και υποτίμησης.
3. Διαταραχή της ταυτότητας με ασταθή εικόνα του εαυτού.
4. Παρορμητικότητα σε επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως υπερβολικό ξόδεμα χρημάτων, επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά, κατάχρηση ουσιών.
5. Αυτοκαταστροφικές τάσεις και επαναλαμβανόμενες αυτοκτονικές συμπεριφορές ή απειλές.
6. Συναισθηματική αστάθεια και έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις.
7. Αισθήματα κενού και απουσίας σταθερότητας στον συναισθηματικό κόσμο.
8. Δυσκολία ελέγχου του θυμού και τάσεις προς παροδική παρανοϊκή σκέψη ή αποσύνδεση λόγω στρες​.

Η αιτιολογία της ΟΔΠ είναι πολυπαραγοντική και περιλαμβάνει γενετικούς, βιολογικούς, και περιβαλλοντικούς παράγοντες:

• Γενετική προδιάθεση: Περίπου το 60% της διακύμανσης στην εμφάνιση της ΟΔΠ αποδίδεται σε γενετικούς παράγοντες, ιδιαίτερα στη συναισθηματική απορρύθμιση και την παρορμητικότητα​.
• Νευροβιολογικοί παράγοντες: Μελέτες απεικόνισης του εγκεφάλου έχουν δείξει χαμηλή δραστηριότητα στους μετωπιαίους λοβούς, που συνδέονται με την παρορμητικότητα, και αυξημένη ενεργοποίηση της αμυγδαλής, η οποία συνδέεται με τη συναισθηματική απορρύθμιση​.
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Το τραύμα στην παιδική ηλικία, όπως η σωματική, συναισθηματική ή σεξουαλική κακοποίηση, η εγκατάλειψη και η αστάθεια στη φροντίδα, έχουν συσχετιστεί με την ανάπτυξη της διαταραχής. Οι αρνητικές εμπειρίες μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη των συναισθηματικών και γνωστικών διαδικασιών​.

Θεραπευτικές προσεγγίσεις

Η θεραπεία της ΟΔΠ είναι πολύπλευρη και περιλαμβάνει ψυχοθεραπευτικές και φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Οι ψυχοθεραπείες είναι η κύρια θεραπευτική προσέγγιση, με τη Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (DBT) της Marsha Linehan να είναι η πιο διαδεδομένη και αποτελεσματική θεραπεία για την ΟΔΠ. Η DBT εστιάζει στη διαχείριση των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς, καθώς και στη βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων μέσω δεξιοτήτων αντιμετώπισης​.

Άλλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν τη Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT), τη Θεραπεία Σχημάτων και την Ψυχοδυναμική Θεραπεία. Η φαρμακευτική αγωγή χρησιμοποιείται για τη διαχείριση συμπτωμάτων όπως η κατάθλιψη, το άγχος και η παρορμητικότητα, αλλά δεν αποτελεί πρωτογενή θεραπεία της διαταραχής​.

Η Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας αποτελεί μια σοβαρή ψυχική διαταραχή που επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ατόμων. Παρόλο που η αιτιολογία της είναι σύνθετη και πολυπαραγοντική, υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα να βελτιώσουν τη λειτουργικότητα και τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Η ψυχοθεραπεία είναι η κύρια θεραπευτική παρέμβαση, ενώ η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να συμβάλει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Βιβλιογραφία

• Παπαθανασίου, Β. (2019). Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας: Φαινομενολογία και Θεραπευτικές Παρεμβάσεις.
• Linehan, M. (1993). Cognitive-Behavioral Treatment of Borderline Personality Disorder. New York: Guilford Press.
• Soloff, P. H., Lynch, K. G., & Kelly, T. M. (2000). Childhood abuse as a risk factor for suicidal behavior in borderline personality disorder. Journal of Personality Disorders.
• Kernberg, O. (1985). Borderline Conditions and Pathological Narcissism. New York: Jason Aronson.