
Προγράμματα προετοιμασίας για τον τοκετό και τη γονεϊκότητα
Η πρόληψη διαταραχών, η οποία παρέχεται μέσω των προγραμμάτων προετοιμασίας για τον τοκετό και το γονεϊκό ρόλο κατά την περίοδο της κύησης, και αφορά στην ψυχολογική και σωματική υγεία των ζευγαριών (πρωτογενής πρόληψη), αποτελεί πλέον ένα σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας.
Τα ζευγάρια κατά την περίοδο της κύησης βρίσκονται σε μια μεταβατική φάση της ζωής τους: αναζητούν νέες ισορροπίες, προσπαθούν να εντάξουν στη ζωή τους και να φροντίσουν ένα νέο άτομο εξαρτημένο από αυτούς. Τα τελευταία χρόνια η πρωτογενής πρόληψη σε ζητήματα που σχετίζονται με τη σωματική και ψυχική υγεία κατά την κύηση και τη λοχεία, έχει επεκταθεί με ιδιαίτερα γοργούς ρυθμούς.
Ενδεικτικές θεματικές ενότητες που περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα προετοιμασίας ζευγαριών, το οποίο και εντάσσεται στην πρωτογενή πρόληψη, είναι η ενημέρωση και βιωματική εκπαίδευση ομάδων (γυναικών και συντρόφων τους) σε θέματα που αφορούν:
– τις ψυχικές και συναισθηματικές αλλαγές εγκύου – συντρόφου,
– τις σωματικές αλλαγές εγκύου,
– τη διατροφή της,
– τη φυσιολογική λειτουργία του γεννητικού συστήματος της εγκύου,
– την ανάπτυξη του εμβρύου,
– τη φυσιολογία του πόνου του τοκετού,
– τις μεθόδους ανακούφισης του πόνου (αναπνοή, στάσεις και θέσεις τοκετού,
κίνηση κατά τον τοκετό, επισκληρίδιος αναισθησία)
– τους τρόπους έναρξης και τα στάδια τοκετού,
– το ρόλο του συντρόφου κατά τον τοκετό,
– τις μαιευτικές επεμβάσεις που επιδρούν στην ψυχική υγεία των γυναικών (π.χ.
στην καισαρική τομή),
– τη συναισθηματική πλευρά της λοχείας: αλλαγές, δυσκολίες (επιλόχεια
διαταραχή) και προσαρμογή,
– το θηλασμό και τα συναισθήματα κατά τη γαλουχία,
– την ψυχοσωματική προσαρμογή του νεογέννητου στην εξωμήτριο ζωή,
– την ανάπτυξη συναισθηματικού δεσμού μητέρας – πατέρα – νεογέννητου,
– την υποδοχή και φροντίδα νεογέννητου,
– τη σχέση του ζευγαριού με τον ερχομό του παιδιού,
– το ρόλο του συντρόφου κατά τη λοχεία,
– το ρόλο της ευρύτερης οικογένειας
Μέσω των προγραμμάτων προετοιμασίας ζευγαριών κατά την κύηση δίνεται η ευκαιρία στις γυναίκες και τους συντρόφους τους να εκφράσουν τις ανησυχίες και τους φόβους τους, να επεξεργαστούν τα ερωτήματά τους, και να πάρουν από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας ικανοποιητικές και συχνά «λυτρωτικές» απαντήσεις.
Από την πλευρά της γυναίκας, οι ποικίλες βιολογικές και ψυχικές αντιδράσεις που συμβαίνουν στο σώμα και την ψυχή της, την οδηγούν στο να εκφράζει τα αιτήματα και τους προβληματισμούς της προς τον επαγγελματία υγείας που βρίσκεται σε άμεση επαφή μαζί της, στην παρούσα περίπτωση τη μαία, που είναι ο ειδικά εκπαιδευμένος επαγγελματίας για τη διεξαγωγή προγραμμάτων προετοιμασίας κατά την κύηση.
Η καθημερινή εμπειρία δείχνει ότι οι έγκυες και οι μητέρες βρεφών έχουν και εκδηλώνουν την ανάγκη να στηριχθούν συναισθηματικά και ψυχικά σε ένα πρόσωπο που να τους εμπνέει εμπιστοσύνη, ώστε να υποβάλλουν τις ερωτήσεις τους για ευαίσθητα θέματα. Η μαία είναι ο επαγγελματίας που μπορεί να συνάψει μια ζεστή και οικεία σχέση, δημιουργώντας συνθήκες ασφάλειας, ενώ παράλληλα διαθέτει και την επιστημονική αρτιότητα για τη διαχείριση των ζητημάτων του τοκετού και της λοχείας. Η ανάγκη των εγκύων να επικοινωνήσουν τα έντονα συναισθήματά τους, όπως την ανησυχία, το φόβο, την αγάπη, το θαυμασμό, συνήθως ικανοποιείται μέσω των συναντήσεων και των βιωματικών συζητήσεων που πραγματοποιούνται στα προγράμματα αυτά.
Η συμμετοχή των ανδρών σε ομάδες ζευγαριών που προετοιμάζονται για τον τοκετό και τον γονεϊκό τους ρόλο, βοηθά κυρίως αφενός στο να προσδιοριστεί ο ρόλος τους αυτή την περίοδο, με βάση τις προσδοκίες τους, την προσωπικότητά τους, τη σχέση με τη σύντροφό τους και, αφετέρου στην καλύτερη κατανόηση της μετάβασής τους προς την πατρότητα. Το μοίρασμα των απόψεων και συναισθημάτων τους με τη σύζυγό τους, τη μαία που συντονίζει τις συζητήσεις τους και τα άλλα ζευγάρια που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, βοηθά στην επεξεργασία των πρωτόγνωρων συναισθημάτων και στον κατευνασμό των αμφιβολιών που συνήθως τρέφουν ως προς την ικανότητά τους για τον γονεϊκό ρόλο.
Σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία, τα περιγεννητικά προγράμματα παρέμβασης, στα οποία κυρίαρχο ρόλο έχουν αυτά της προετοιμασίας των ζευγαριών για τον τοκετό και τη γονεϊκότητα, έχουν αξιοσημείωτα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη, για τη δημόσια ψυχική και σωματική υγεία.
Οφέλη των προγραμμάτων παρέμβασης κατά την κύηση, την περιγεννητική και βρεφική περίοδο:
− καλύτερη σωματική υγεία
− μικρότερος αριθμός γεννήσεων βρεφών με χαμηλό βάρος
− ηρεμία και ποιοτικότερος ύπνος κατά τη νεογνική περίοδο
− λιγότερα προβλήματα διατροφής
− καλύτερη γλωσσική και νοητική επίδοση των παιδιών
− μεγαλύτερη εμπιστοσύνη ανάμεσα στο ζευγάρι
− μεγαλύτερο αίσθημα επάρκειας στο γονεϊκό και συζυγικό ρόλο
− μεγαλύτερη ευαισθησία και κατανόηση στις ανάγκες του παιδιού και
του συντρόφου
− καλύτερη σχέση γονέα-παιδιού
− σταθερότερες συζυγικές σχέσεις
− χαμηλότερα ποσοστά καταθλιπτικής διάθεσης
− μικρότερη κακοποίηση/παραμέληση των παιδιών
− λιγότεροι φόβοι ως προς την ανατροφή του παιδιού
− ενθάρρυνση και μειωμένο άγχος
− καλύτερες διατροφικές συνήθειες στην οικογένεια
− καλύτερη υποστήριξη από το κοινωνικό δίκτυο
− συχνότερη και πιο σωστή χρησιμοποίηση των υπηρεσιών.

