Προσωπικότητα και Αυτοεκτίμηση

Η προσωπικότητα είναι ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα στην ψυχολογία, καθώς αντικατοπτρίζει τον τρόπο που οι άνθρωποι σκέφτονται, αισθάνονται και ενεργούν. Η κατανόηση της προσωπικότητας και των χαρακτηριστικών που τη συνθέτουν είναι κεντρικής σημασίας για την ψυχολογική επιστήμη, δεδομένου ότι επηρεάζει όχι μόνο τη συμπεριφορά, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε με τον κοινωνικό κόσμο.

Τι είναι η προσωπικότητα

Η προσωπικότητα αναφέρεται στον χαρακτηριστικό τρόπο με τον οποίο ένα άτομο σκέφτεται, αισθάνεται και συμπεριφέρεται. Είναι σχετικά σταθερή και αποτελεί τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους. Η κατανόηση της προσωπικότητας συνεπάγεται την απάντηση σε βασικά ερωτήματα, όπως το πώς και γιατί διαφέρουν οι άνθρωποι μεταξύ τους και πώς μπορούμε να μετρήσουμε αυτά τα χαρακτηριστικά.

Προσεγγίσεις στην κατανόηση της προσωπικότητας

1. Ψυχοδυναμική προσέγγιση

Η ψυχοδυναμική προσέγγιση, βασισμένη στη θεωρία του Freud, εξετάζει τον ρόλο των ασυνείδητων δυνάμεων στη διαμόρφωση της προσωπικότητας. Οι εσωτερικές συγκρούσεις, οι παρορμήσεις και οι άμυνες που αναπτύσσει το άτομο επηρεάζουν σημαντικά τη συμπεριφορά του.

2. Ανθρωπιστική και υπαρξιακή προσέγγιση

Η ανθρωπιστική προσέγγιση, με κύριους εκπροσώπους τους Carl Rogers και Abraham Maslow, δίνει έμφαση στην αυτοπραγμάτωση και την ανάγκη του ατόμου για προσωπική ανάπτυξη και εκπλήρωση του δυναμικού του. Η υπαρξιακή προσέγγιση, από την άλλη, εξετάζει τις βαθύτερες αγωνίες που αντιμετωπίζει το άτομο, όπως η θνητότητα και η αναζήτηση νοήματος.

3. Κοινωνιογνωστική προσέγγιση

Η κοινωνιογνωστική προσέγγιση εστιάζει στο πώς οι άνθρωποι σκέφτονται για τις καταστάσεις που αντιμετωπίζουν και πώς αυτές οι σκέψεις διαμορφώνουν τη συμπεριφορά τους. Ο ρόλος της μάθησης και της αντίληψης του κοινωνικού περιβάλλοντος είναι καθοριστικός στη διαμόρφωση της προσωπικότητας.

Μέτρηση της προσωπικότητας

Η μέτρηση της προσωπικότητας αποτελεί κεντρικό ζήτημα στην ψυχολογία και γίνεται με διάφορους τρόπους:

1. Αυτοαναφορικά ερωτηματολόγια: Η πιο διαδεδομένη μέθοδος είναι τα αυτοαναφορικά ερωτηματολόγια, όπου το άτομο παρέχει πληροφορίες για τον εαυτό του. Ένα από τα πιο γνωστά είναι το Πολυδιάστατο ερωτηματολόγιο προσωπικότητας της Μινεσότα (MMPI), που αξιολογεί την προσωπικότητα και τα ψυχολογικά προβλήματα μέσω της απάντησης σε σειρά δηλώσεων.
2. Προβολικές τεχνικές: Στις προβολικές τεχνικές, όπως η δοκιμασία κηλίδων μελάνης Rorschach και η δοκιμασία θεματικής αντίληψης (TAT), το άτομο εκφράζει σκέψεις και συναισθήματα μέσω της ερμηνείας ασαφών ερεθισμάτων, αποκαλύπτοντας έτσι πτυχές της προσωπικότητάς του.

Αυτοεκτίμηση και προσωπικότητα

Η αυτοεκτίμηση αναφέρεται στο βαθμό στον οποίο ένα άτομο εκτιμά και αποδέχεται τον εαυτό του. Η αυτοεκτίμηση είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη συνολική ψυχική υγεία και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ενός ατόμου. Η υψηλή αυτοεκτίμηση συνδέεται με θετικά συναισθήματα και μεγαλύτερη επιμονή σε δύσκολους στόχους.

Πηγές αυτοεκτίμησης

Η αυτοεκτίμηση επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όπως:

• Κοινωνικό κύρος: Οι αντιλήψεις για το κοινωνικό μας κύρος επηρεάζουν το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας.
• Αίσθηση ανήκειν: Η αίσθηση ότι είμαστε αποδεκτοί από την κοινωνική μας ομάδα ενισχύει την αυτοεκτίμησή μας.
• Αυτοεξυπηρετική μεροληψία: Η τάση να αποδίδουμε τις επιτυχίες μας στις ικανότητές μας και να μειώνουμε την ευθύνη για τις αποτυχίες μας βοηθά στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης.

Η κατανόηση της προσωπικότητας και η μέτρησή της είναι απαραίτητες για την κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η αυτοεκτίμηση, ως αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικότητας, επηρεάζει τη συνολική ψυχική υγεία και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Η σύγχρονη ψυχολογία συνεχίζει να ερευνά τους παράγοντες που επηρεάζουν την προσωπικότητα, χρησιμοποιώντας εξελιγμένες μεθόδους μέτρησης και ανάλυσης.

Βιβλιογραφία

1. Carlson, N.R. & Birkett, M. (2017). Personality Psychology: Domains of Knowledge About Human Nature. Allyn and Bacon.
2. Eysenck, H.J. (1967). The Biological Basis of Personality. Transaction Publishers.
3. McCrae, R.R., & Costa, P.T. (1997). Personality in Adulthood: A Five-Factor Theory Perspective. The Guilford Press.
4. Rogers, C.R. (1959). A Theory of Therapy, Personality, and Interpersonal Relationships. McGraw-Hill.
5. Freud, S. (1933). New Introductory Lectures on Psychoanalysis.