Multitasking: Πόσα πράγματα μπορούμε να κάνουμε ταυτόχρονα;

Η ικανότητα πολλαπλών εργασιών (multitasking) αναφέρεται στη δυνατότητα ενός ατόμου να εκτελεί πολλές εργασίες ταυτόχρονα. Ωστόσο, αυτή η ικανότητα συχνά περιορίζεται λόγω των περιορισμένων γνωστικών πόρων που απαιτούνται για κάθε εργασία. Ο εγκέφαλος μας διαθέτει περιορισμένους πόρους που σχετίζονται με την προσοχή, τη μνήμη εργασίας και άλλες γνωστικές διαδικασίες, και όταν οι απαιτήσεις πολλαπλών εργασιών ξεπερνούν αυτούς τους πόρους, η απόδοση μειώνεται. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται γνωστικός κορεσμός και αποτελεί έναν από τους βασικούς λόγους που η αποτελεσματικότητα του multitasking είναι συχνά χαμηλή.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την ικανότητα πολλαπλών εργασιών είναι η χρήση κοινών επεξεργαστικών συστημάτων. Όταν δύο ή περισσότερες εργασίες απαιτούν τους ίδιους γνωστικούς μηχανισμούς (π.χ. γλωσσικά, οπτικά ή κινητικά συστήματα), προκύπτει ανταγωνισμός μεταξύ των εργασιών για την επεξεργασία των πληροφοριών. Αυτός ο ανταγωνισμός μειώνει την απόδοση και στις εργασίες, καθώς ο εγκέφαλος προσπαθεί να διαχειριστεί ταυτόχρονα πολλαπλές απαιτήσεις. Για παράδειγμα, η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την προσοχή που χρειάζεται να δίνεται στον δρόμο.

Πέρα από τα παραπάνω, οι εργασίες που εκτελούνται ταυτόχρονα επιβαρύνουν τα διαφορετικά στάδια επεξεργασίας πληροφοριών. Οι διαδικασίες αυτές περιλαμβάνουν την αναγνώριση ερεθισμάτων, τη λήψη αποφάσεων και την εκτέλεση ενεργειών. Όταν αυτά τα στάδια χρειάζεται να λειτουργούν ταυτόχρονα για πολλαπλές εργασίες, οι γνωστικοί πόροι διασπώνται, δημιουργώντας σημεία συμφόρησης και καθυστερώντας τη συνολική απόδοση.

Ένας επιπλέον περιορισμός στο multitasking είναι η ανάγκη για κατανομή της προσοχής. Η προσοχή είναι ένας περιορισμένος πόρος και πρέπει να κατανεμηθεί ανάμεσα στις διάφορες εργασίες που εκτελούνται ταυτόχρονα. Όταν μία εργασία είναι πιο απαιτητική ή έχει μεγαλύτερη προτεραιότητα, απορροφά περισσότερη προσοχή, με αποτέλεσμα να μειώνεται η απόδοση στις άλλες εργασίες. Αυτό το φαινόμενο εξηγεί γιατί η ικανότητά μας να εκτελούμε πολλές εργασίες ταυτόχρονα είναι περιορισμένη και γιατί η προσοχή μας πρέπει να διαχειρίζεται με προσοχή.

Η εκπαίδευση και η εμπειρία μπορούν να βελτιώσουν την απόδοση σε πολλαπλές εργασίες. Μέσω της επανάληψης και της εξάσκησης, πολλές εργασίες μπορούν να αυτοματοποιηθούν, δηλαδή να εκτελούνται χωρίς να απαιτούν μεγάλη γνωστική προσπάθεια. Αυτό επιτρέπει στο άτομο να εκτελεί άλλες πιο απαιτητικές εργασίες ταυτόχρονα. Ωστόσο, οι αυτοματοποιημένες εργασίες είναι επίσης ευάλωτες σε σφάλματα, ειδικά όταν αλλάξουν οι συνθήκες ή οι απαιτήσεις των εργασιών.

H ικανότητα για πολλαπλές εργασίες εξαρτάται από τους περιορισμένους γνωστικούς πόρους, τη χρήση κοινών επεξεργαστικών συστημάτων και την κατανομή της προσοχής. Παρόλο που η εμπειρία μπορεί να βελτιώσει την απόδοση, είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τα όρια του εγκεφάλου μας και να αποφεύγουμε την υπερφόρτωση γνωστικών πόρων όταν απαιτείται multitasking, ώστε να διατηρούμε υψηλή απόδοση και ακρίβεια σε όλες τις εργασίες.

Βιβλιογραφία :

• Smith, J. A. (2020). Cognitive overload and task performance: A dual-tasking perspective. New York: Academic Press.
• Brown, L. M., & Williams, K. J. (2019). Multitasking: Myths and realities. Cambridge University Press.