Πώς οικοδομούμε την αυτονομία των παιδιών;

Η παιδική αυτονομία έρχεται σταδιακά.

Τα νήπια μεγαλώνουν γρήγορα – τρέχουν, μιλούν, γελούν, τραγουδούν, εξερευνούν και αποκτούν νέες εμπειρίες ζωής κάθε μέρα. Όταν τους βοηθάμε να ανακαλύψουν και να εκπαιδεύσουν την ανεξαρτησία τους, τους προετοιμάζουμε, με ενθουσιασμό, για τις προκλήσεις που έρχονται.

Η αυτονομία των παιδιών δεν είναι κάτι που συμβαίνει από τη μια μέρα στην άλλη και απαιτεί υπομονή, προσοχή και υποστήριξη στη διαδικασία από την πλευρά μας, για τα μικρά παιδιά. Μετά τη γέννηση και μέχρι μια αρκετά προχωρημένη ηλικία, τα παιδιά, σε αντίθεση με άλλα όντα, παραμένουν κοντά στους γονείς τους και στη μικρή κοινότητα στην οποία ανήκουν.

Ωστόσο, περίπου στην ηλικία των 7 μηνών, τα μωρά θα συνειδητοποιήσουν ότι είναι μια διαφορετική οντότητα από τους γονείς τους. Αυτό σηματοδοτεί ένα νέο γνωστικό στάδιο και ενεργοποιεί την ανάγκη για αυτονομία, η οποία θα εκδηλωθεί με την επιθυμία να κάνουν πράγματα μόνοι τους, για παράδειγμα να βάλουν το χέρι τους σε ένα κουτάλι και να φάνε χωρίς βοήθεια.

Όταν τα παιδιά γίνονται πιο αυτόνομα, είναι πιο πιθανό να εκπαιδεύσουν νέες δεξιότητες, να δοκιμάσουν διαφορετικά πράγματα και να είναι πιο ευέλικτα, και όλα αυτά ενθαρρύνουν την αρμονική ανάπτυξη. Καθώς παρέχουμε υποστήριξη, ευκαιρίες για εξερεύνηση, ενθαρρύνουμε την περιέργεια και διασφαλίζουμε ότι τα μικρά μας εμπλέκονται σε ποικίλες πλούσιες εμπειρίες, το επίπεδο ανεξαρτησίας τους, καθώς και οι δυνατότητές τους, θα αυξηθούν.

Τα παιδιά χτίζουν σωματική ανεξαρτησία καθώς μπορούν να στέκονται, να περπατούν και να τρέχουν. Γίνονται επίσης πιο συναισθηματικά αυτόνομα και συνειδητοποιούν ότι υπάρχουν και ομοιότητες και πολλές διαφορές μεταξύ αυτών και των γονιών τους, άλλων συγγενών ή φίλων.

Οι ευκαιρίες ανάπτυξης αυτονομίας είναι εξαιρετικά σημαντικές για τη διαμόρφωση της ταυτότητας του παιδιού και την οικοδόμηση θετικής αυτοεκτίμησης, την εκπαίδευση της ανοχής σε πιθανές αποτυχίες και την εξάσκηση της επιμονής.

Οι Edward Deci και Richard Ryan ορίζουν την ανάγκη για αυτονομία ως την ανάγκη να βιώνει κανείς μια αίσθηση επιλογής και βούλησης για τη δική του συμπεριφορά. Οι μαθητές θα αισθάνονται ότι ξεκινούν τις δικές τους ενέργειες και θα ενεργούν με τρόπους που συνάδουν με τα ενδιαφέροντα και τις αξίες τους. Η ανάγκη για αυτονομία είναι επομένως συνυφασμένη με τον «εαυτό», που είναι το ενεργό κέντρο ένταξης, μύησης και αυθόρμητης εμπλοκής στο κοινωνικό πλαίσιο.

Ο ρόλος των γονέων στη διαμόρφωση της αυτονομίας των παιδιών

Οι γονείς είναι οι κύριοι παράγοντες κοινωνικοποίησης στη ζωή του παιδιού τους και επομένως σημαντική επιρροή στην αυτονομία του παιδιού τους και στην εκπλήρωση των ψυχολογικών αναγκών του. Σε αυτόν τον τομέα έρευνας, η γονική υποστήριξη για την αυτονομία έχει συσχετιστεί με πολλά άμεσα και έμμεσα θετικά αποτελέσματα: επιμονή, σχολική επίδοση, ικανότητα λήψης αποφάσεων και ευελιξία.

Αν και θα ήταν εύκολο για εμάς να πιστέψουμε ότι καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν δεν χρειάζονται πλέον υποστηρικτικές ενέργειες, από γονείς ή ενήλικες, για να γίνουν αυτόνομα, η έρευνα δείχνει ότι είναι σημαντικό όλες οι συμπεριφορές που υποστηρίζουν την αυτονομία να λαμβάνουν χώρα πάντα, ειδικά σε περιόδους που περιλαμβάνουν υψηλά επίπεδα άγχους (π.χ. μετάβαση στο γυμνάσιο, εξετάσεις υψηλού κινδύνου κ.λπ.).

Βήμα προς βήμα:

Εάν τα παιδιά μπορούν μόνα τους, είναι απαραίτητο να τα επιβλέπετε, αλλά όχι να κάνετε πράγματα για αυτά! Σίγουρα μπορεί να χρειαστεί περισσότερος χρόνος, ωστόσο, ενώ είναι δελεαστικό να τους βοηθήσουμε, ειδικά όταν γνωρίζουμε ότι θα λύναμε γρήγορα τις εργασίες και θα εξοικονομούσαμε μερικά καλά λεπτά, είναι σημαντικό να αφήσουμε χρόνο και χώρο για μάθηση.

Καθημερινή ρουτίνα, απαραίτητο στοιχείο στην ανάπτυξη των παιδιών.
Μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά η καθιέρωση μιας συνεπούς ρουτίνας είναι σημαντική για την καλλιέργεια της ανεξαρτησίας. Όταν τα παιδιά γνωρίζουν τις δραστηριότητες που ακολουθούν και είναι επαναλαμβανόμενες, είναι καλύτερα προετοιμασμένα να αναλάβουν την ευθύνη όταν συμβούν.

Τα παιδιά θα το κάνουν λάθος όχι μία, αλλά πολλές φορές. Είναι σημαντικό τα μικρά παιδιά να κοιτάζουν τον κόσμο και να προσπαθούν να λύσουν τις προκλήσεις του, ακόμα κι αν οι πρώτες τους προσπάθειες μπορεί να μην είναι απαραίτητα οι πιο επιτυχημένες. Η προσπάθεια πρέπει να εκτιμηθεί.
Εάν ένα παιδί καταλάβει νωρίς ότι έχει αξία να εστιάζει στην προσπάθεια που καταβάλλει, στη διαδικασία και σε ποια μαθήματα μπορεί να πάρει από αυτήν, θα μάθει έμμεσα να αγκαλιάζει τα λάθη και να τα πλαισιώνει ως μέρος της μάθησης.

Για να καλλιεργηθεί η αυτονομία των παιδιών, πρέπει να ενθαρρύνονται να δοκιμάζουν νέα πράγματα, να υπερβαίνουν τη ζώνη άνεσής τους, να είναι δημιουργικά χωρίς πίεση για να πετύχουν και να διευρύνουν τους ορίζοντές τους. Τα παιδιά που δεν φοβούνται την αποτυχία θα είναι πιο ανοιχτά στο να δοκιμάσουν νέες δραστηριότητες.
Το ανεξάρτητο και μη δομημένο παιχνίδι είναι πολύ σημαντικό για την τόνωση της δημιουργικότητας, την επίλυση προβλημάτων και την αυτονομία. Επιτρέποντας στα παιδιά να κάνουν απλές επιλογές τους δίνει μια αίσθηση ελέγχου και ιδιοκτησίας στη ζωή τους, κάτι που οδηγεί σε αυτόνομη σκέψη. Τους βοηθά επίσης να οικειοποιηθούν αυτές τις επιλογές και να αισθάνονται υπεύθυνοι για αυτές σε πολύ βασικό επίπεδο.

Η αυτονομία είναι μια από τις βασικές συναισθηματικές ανάγκες που έχουν όλα τα παιδιά. Όταν υποστηρίζουμε τα μικρά παιδιά να παίρνουν αποφάσεις μόνα τους ή να πραγματοποιούν διαφορετικές δραστηριότητες, τα βοηθάμε να αναπτυχθούν αρμονικά και να διαμορφώσουν μια ευέλικτη νοοτροπία που θα τα βοηθήσει σε όλη τους τη ζωή.

Οι άνθρωποι που νιώθουν πιο αυτόνομα παίρνουν καλύτερες αποφάσεις.