
Συναισθηματική ανάπτυξη: Ο ρόλος των γονιών
Πέρα από τους ατομικούς παράγοντες, η συμβολή των γονέων στη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών έχει υποστηριχθεί με συνέπεια εδώ και πολλά χρόνια στα πλαίσια της Εξελικτικής Ψυχολογίας.
Στο σύνθετο πλέγμα των γονεϊκών μεταβλητών, κεντρική είναι η έννοια της γονεϊκής ζεστασιάς και ψυχρότητας στην ανάπτυξη των συναισθημάτων των παιδιών. Η γονεϊκή ζεστασιά αναφέρεται στη συναισθηματική διαπαιδαγώγηση και φροντίδα που εκδηλώνουν οι γονείς. Ορίζεται με όρους αποδοχής, εμπλοκής, ανταπόκρισης, ενδυνάμωσης, στήριξης και αφοσίωσης στο παιδί και θεωρείται ότι παρέχει τα θεμέλια για επαρκή συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη.
Αντίθετα, η γονεϊκή ψυχρότητα αφορά στην απόσυρση της αγάπης, στην αποστασιοποίηση του γονέα, στην έλλειψη ανταπόκρισης στις ανάγκες του παιδιού, στην εχθρότητα, στην απόρριψη, και στην υιοθέτηση σκληρών πρακτικών πειθαρχίας και έχει συνδεθεί με ανεπαρκή συναισθηματική ανάπτυξη.
Η Γονική Αποδοχή- Απόρριψη και η Διάσταση της Ζεστασιάς στη Γονική Σχέση
Με τον όρο «γονική αποδοχή» (parental acceptance) προσδιορίζεται η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο γονέα και το παιδί. Η έννοια αυτή αποτελεί την εκδήλωση θετικών συναισθημάτων που νιώθουν και εκφράζουν οι γονείς προς τα παιδιά τους. Τα θετικά αυτά συναισθήματα, δηλαδή η ζεστασιά, η ανακούφιση, η υποστήριξη, το ενδιαφέρον, η οικειότητα και η φροντίδα ή απλώς η αγάπη εκφράζονται μέσω δύο βασικών μορφών, τη σωματική και τη λεκτική. Η σωματική έκφραση της αγάπης περιλαμβάνει πράξεις, όπως είναι μία αγκαλιά, ένα φιλί ή ένα τρυφερό άγγιγμα. Η λεκτική έκφραση απαρτίζεται από συμβολικές εκδηλώσεις αγάπης, όπως είναι ο έπαινος και η φιλοφρόνηση (Rohner, 2005α∙ Rohner & Khaleque, 2002).
Με τον όρο «γονική απόρριψη» (parental rejection) ορίζεται η έλλειψη ή η απόσυρση των θετικών προαναφερθέντων συναισθημάτων, δηλαδή της αγάπης. Όπως ήδη έχει αναφερθεί παραπάνω, η απόρριψη αυτή εκφράζεται με τέσσερις διαφορετικές μορφές: α) ψυχρότητα/έλλειψη στοργής, β) εχθρότητα/επιθετικότητα, γ) αδιαφορία/παραμέληση και δ) αδιαφοροποίητη απόρριψη.
α) Η ψυχρότητα/έλλειψη στοργής αντικατοπτρίζει την ψυχολογική κατάσταση των γονέων, η οποία εκδηλώνεται μέσω απάθειας και ψυχρότητας απέναντι στα παιδιά.
β)Η εχθρότητα και η αδιαφορία αντιπροσωπεύουν ψυχολογικά συναισθήματα του ατόμου. Η εχθρότητα εμπεριέχει συναισθήματα, όπως είναι ο θυμός και η μνησικακία και εκφράζεται μέσω της επιθετικότητας. Η επιθετικότητα, όπως και η γονική αποδοχή, έχει δύο εκφάνσεις- τη σωματική (σπρώξιμο, τσίμπημα κ.ά.) και τη λεκτική (υποτίμηση, σαρκασμός κ.ά.). Ο όρος της αδιαφορίας χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει την έλλειψη ενδιαφέροντος για τις ανάγκες του παιδιού και αποτελεί μόνο μία πιθανή αιτία για την παραμέλησή του.
γ)Με τον όρο «παραμέληση» ορίζεται η απουσία του γονέα τόσο σε πρακτικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο.
δ) Η αδιαφοροποίητη απόρριψη, αναφέρεται στην υποκειμενική και μόνο αντίληψη του παιδιού ότι δεν το αγαπούν χωρίς, ωστόσο, να υπάρχουν απαραιτήτως ενδείξεις ότι δεν το φροντίζουν ή δεν το εκτιμούν.
Οι παραπάνω έννοιες συμβολίζονται από το Rohner ως ένα συνεχές. Στο ένα άκρο βρίσκεται η γονική αποδοχή, εκφραζόμενη μέσω της απεριόριστης προσφοράς θετικών συναισθημάτων, ενώ στο άλλο η γονική απόρριψη η οποία εκδηλώνεται μέσω της απουσίας των συναισθημάτων αυτών.


