Σχολικός εκφοβισμός – προγράμματα παρέμβασης και πρόληψης

Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) αποτελεί μια ιδιαίτερα σοβαρή μορφή επιθετικής συμπεριφοράς που απαντάται σε σχολικά πλαίσια παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον Olweus (2001), ο εκφοβισμός ορίζεται ως η συστηματική κατάχρηση δύναμης από ένα ή περισσότερα παιδιά προς ένα άλλο παιδί, με στόχο να του προκαλέσει πόνο ή ταπείνωση.

Ο σχολικός εκφοβισμός εκδηλώνεται με ποικίλες μορφές: σωματικός, λεκτικός, κοινωνικός, σεξουαλικός και ηλεκτρονικός (cyberbullying). Τα περιστατικά εκφοβισμού μπορεί να συμβούν τόσο μέσα στο σχολείο, όσο και κατά τη διάρκεια των διαδρομών προς ή από αυτό​. Ο εκφοβισμός έχει σοβαρές συνέπειες για τα θύματα, όπως άγχος, κατάθλιψη, κοινωνική απομόνωση και κακή σχολική επίδοση.

Τα προγράμματα παρέμβασης κατά του σχολικού εκφοβισμού συνήθως διαρκούν από ένα έως δύο έτη και εφαρμόζονται σε διαφορετικά επίπεδα: κοινότητα, οικογένεια, σχολείο, τάξη, ομάδα συνομηλίκων και ατομικό επίπεδο. Σύμφωνα με τη μετα-ανάλυση των Ttofi et al. (2008), οι παρεμβάσεις που περιλαμβάνουν ευαισθητοποίηση της κοινότητας, ενεργή συμμετοχή των γονέων και επίβλεψη του σχολικού περιβάλλοντος είναι πιο αποτελεσματικές​.

Τα συστατικά των επιτυχημένων προγραμμάτων παρέμβασης

Εκπαίδευση γονέων: Η ενεργή συμμετοχή των γονέων στην αντιμετώπιση του εκφοβισμού ενισχύει την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων.

Επίβλεψη του προαύλιου χώρου: Η αυξημένη επιτήρηση σε περιοχές όπου συμβαίνουν περιστατικά εκφοβισμού συμβάλλει στη μείωση τους.

Συνεδρίες με μαθητές: Οι συζητήσεις μέσα στην τάξη σχετικά με τον εκφοβισμό και η θέσπιση κανόνων έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά στοιχεία​.

Παρά την επιτυχία ορισμένων προγραμμάτων, πολλές παρεμβάσεις παρουσιάζουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην ελλιπή εφαρμογή ή παρακολούθηση των προγραμμάτων, τη μικρή διάρκεια ή την έλλειψη εκπαιδευτικών πόρων. Σύμφωνα με τις αναλύσεις, τα προγράμματα που έχουν παρακολουθηθεί στενά από ειδικούς παρουσιάζουν καλύτερα αποτελέσματα​.

Η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων κατά του σχολικού εκφοβισμού εξαρτάται από την ολιστική προσέγγιση, τη δέσμευση της σχολικής κοινότητας και τη συμμετοχή των γονέων. Παρόλο που οι περισσότερες παρεμβάσεις δείχνουν κάποια βελτίωση, η μελλοντική έρευνα και πρακτική πρέπει να εστιάσει στη διατήρηση και ενίσχυση αυτών των προσπαθειών.

Βιβλιογραφία

• Galanaki, E. (2010). Σχολικός Εκφοβισμός: Πόσο Αποτελεσματικές είναι οι Παρεμβάσεις;. Πρακτικά του Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης (ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.ΕΚ.).