Το “Κάτι Εκεί…” η προσέγγιση του Focusing

“Τίποτα δεν είναι περισσότερο σημαντικό, στη θεραπεία, από το ‘εσώτερο’ πρόσωπο. Η θεραπεία υπάρχει γι’ αυτό το ‘εσώτερο’ πρόσωπο. Δεν έχει άλλο στόχο” (Gendlin, 1996, σ. 23).

Αυτό το απόσπασμα του Eugene Gendlin θέτει τον θεμέλιο λίθο της Focusing βιωματικής ψυχοθεραπείας, μιας προσέγγισης που βασίζεται στη βιωμένη αίσθηση και τη διαδικασία νοηματοδότησης που αναδύεται από το “κάτι εκεί”, το οποίο δεν έχει ακόμη πλήρως μορφοποιηθεί. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία, ο θεραπευόμενος οδηγείται στην κατανόηση και μετατροπή αυτών των εσωτερικών βιωμάτων σε ρητές εκφράσεις, οι οποίες μπορούν να επιφέρουν σημαντική ανακούφιση και αλλαγή.

Η Φιλοσοφική και Ψυχοθεραπευτική Προσέγγιση του Gendlin

O Eugene Gendlin (1926-2017), έχοντας επηρεαστεί από τη φαινομενολογία και την υπαρξιστική φιλοσοφία, δημιούργησε το “Μοντέλο Διαδικασίας” (Process Model), όπου εισήγαγε τον όρο “ενέχειν” (implicit). Αυτός ο όρος αναφέρεται στις υπόρρητες, προ-αναστοχαστικές ζώσες διαδικασίες που συντελούνται στο ανθρώπινο σώμα καθώς αλληλεπιδρά με το περιβάλλον. Σύμφωνα με τον Gendlin, αυτές οι διαδικασίες δεν είναι απόλυτα συνειδητές, ωστόσο αποτελούν ζωντανά δεδομένα που διαρκώς μετασχηματίζονται και προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες (Gendlin, 1966).

Η Focusing προσέγγιση αναδύθηκε από αυτές τις φιλοσοφικές αντιλήψεις, καθώς ο Gendlin αναγνώρισε ότι οι πελάτες που μπορούσαν να συνδεθούν με αυτό το “κάτι εκεί” είχαν μεγαλύτερη επιτυχία στη θεραπεία. Η βιωμένη αίσθηση είναι το συναθροισμένο, ασυμβολοποίητο σύνολο των εμπειριών που ενέχουν τις υποκείμενες συναισθηματικές και σωματικές διαδικασίες. Όταν αυτή η αίσθηση καταφέρει να μορφοποιηθεί μέσω της γλώσσας ή άλλων εκφραστικών μέσων, το άτομο βιώνει μια βαθιά αλλαγή.

Το “Κάτι Εκεί” ως Τρίτο Κάδρο

Η αναφορά στον Jean-Luc Godard και την έννοια του τρίτου “κάδρου” αποτελεί έναν ενδιαφέροντα παραλληλισμό με τη Focusing διαδικασία. Στην προσέγγιση αυτή, ο πελάτης μπορεί να θεωρηθεί ως το πρώτο κάδρο, ο θεραπευτής ως το δεύτερο, και το τρίτο κάδρο είναι το μη ακόμη ορατό στοιχείο, το “κάτι εκεί”, που βρίσκεται στην υπόρρητη αλληλεπίδραση μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου.

Αυτό το “κάτι εκεί” ενέχει τη βαθιά βιωμένη αίσθηση του πελάτη, και η αποκάλυψη και συμβολοποίησή του στη θεραπεία είναι το κλειδί για την προαγωγική αλλαγή. Ο θεραπευτής, στην προσέγγιση αυτή, δεν εστιάζει αποκλειστικά στο λεκτικό περιεχόμενο του πελάτη, αλλά προσπαθεί να εντοπίσει το συναίσθημα και τη σωματική αίσθηση πίσω από τις λέξεις.

Η Διαδικασία του Focusing

Η Focusing βιωματική θεραπεία περιλαμβάνει συγκεκριμένα θεραπευτικά βήματα, τα οποία ο θεραπευτής ακολουθεί για να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να παραμείνει στη βιωματική του αίσθηση και να τη μετατρέψει σε ρητή έκφραση. Αυτά τα βήματα περιλαμβάνουν την από-ταυτοποίηση, την παύση, και τη διαδικασία δημιουργίας ελεύθερου χώρου (Gendlin, 2006). Το σώμα παίζει κεντρικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, καθώς, σύμφωνα με τον Gendlin, το σώμα “γνωρίζει” το τι συμβαίνει στο άτομο σε ένα προ-αναστοχαστικό επίπεδο.

Η δημιουργία ελεύθερου χώρου είναι ιδιαίτερα σημαντική. Σε αυτή τη διαδικασία, ο θεραπευόμενος καταγράφει όλα όσα τον εμποδίζουν να αισθάνεται καλά, τα αναγνωρίζει και τα τοποθετεί “εκεί”, δημιουργώντας έτσι τον απαραίτητο χώρο για να έρθει σε επαφή με τη βιωμένη του αίσθηση.

Η Ριζική Επίδραση του Focusing στην Ψυχοθεραπεία

Η Focusing προσέγγιση φέρνει μια νέα διάσταση στην ψυχοθεραπεία, καθώς επικεντρώνεται στη σωματική και βιωματική εμπειρία. Η σημαντική συμβολή του Gendlin είναι η αναγνώριση ότι η θεραπευτική αλλαγή δεν προέρχεται μόνο από τη λεκτική επεξεργασία, αλλά από τη βιωματική κατανόηση και την εσωτερική μετακίνηση του πελάτη. Η θεραπεία βασίζεται στην καλλιέργεια μιας σχέσης εμπιστοσύνης, τόσο μεταξύ θεραπευτή και πελάτη όσο και μεταξύ του θεραπευόμενου και της βιωμένης του αίσθησης.

Η προσέγγιση αυτή προσφέρει τη δυνατότητα μιας βαθύτερης συναισθηματικής αλλαγής και επιτρέπει στους πελάτες να ανακαλύψουν νέες νοηματοδοτήσεις και να βιώσουν ανακούφιση και απελευθέρωση μέσω της σύνδεσης με τη βιωμένη αίσθηση τους.

Η Focusing βιωματική προσέγγιση είναι μια εξαιρετικά σημαντική συνεισφορά στη σύγχρονη ψυχοθεραπεία, καθώς επικεντρώνεται όχι μόνο στη λεκτική επεξεργασία αλλά και στη βαθιά, βιωματική αίσθηση που βρίσκεται στη ρίζα των ανθρώπινων εμπειριών. Το “κάτι εκεί”, το ασυμβολοποίητο και υπόρρητο στοιχείο, αποτελεί το κλειδί για τη θεραπευτική αλλαγή, δίνοντας τη δυνατότητα στον πελάτη να μετακινείται προς την πληρότητα και την εσωτερική ανάπτυξη.

---

Βιβλιογραφία

• Gendlin, E.T. (1966). Existentialism and experiential psychotherapy. In C. Moustakas (Ed.), Existential child therapy, pp. 206-246. New York: Basic Books.
• Gendlin, E.T. (1973). Experiential Psychotherapy. In R. Corsini (Ed.), Current psychotherapies (pp. 317-352). Itasca, IL Peacock.
• Gendlin, E.T. (1984). The client’s client: The edge of awareness. In R.L. Levant & J.M. Shlien (Eds.), Client-centered therapy and the person-centered approach. New York: Praeger.
• Gendlin, E.T. (1990). The small steps of the therapy process: How they come and how to help them come. Leuven: Leuven University Press.
• Gendlin, E.T. (1993). Three assertions about the body. The Folio, 12(1), 21-33.
• Gendlin, E.T. (1996). Focusing-oriented psychotherapy: A manual of the experiential method. New York: Guilford.
• Gendlin, E.T. (2006). Διαδικασία Εστίασης (Focusing). Αθήνα: Εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε.
• Gendlin, E.T. (2017). A Process Model (Studies in Phenomenology and Existential Philosophy). Evanston, Illinois: Northwestern University Press.
• Rogers, C.R. (1951). Client-Centered Therapy. London: Constable.
• Siegel, D.J. (2010). The Mindful Therapist. New York: W.W. Norton.
• Καραλή, Α. (2014). The FOT Practice. London: Jessica Kingsley Publichers.