Ψυχοδυναμική οικογενειακή θεραπεία- (Ackerman)

O Ackerman, ειδικός της ψυχαναλυτικής κατεύθυνσης, ξεκίνησε τη δουλειά του παρακολουθώντας παιδιά. Σύντομα όμως αντιλήφθηκε ότι, αν ήθελε να αυξήσει την αποτελεσματικότητα των θεραπευτικών του παρεμβάσεων, θα έπρεπε οπωσδήποτε να λάβει υπόψη του τις οικογένειες των παιδιών. Υπό αυτή την έννοια η δουλειά του Ackerman μπορεί να θεωρηθεί η πρώτη προσπάθεια σύνδεσης της ψυχαναλυτικής προσέγγισης με την συστημική μέθοδο της οικογενειακής θεραπείας.

Ο Ackerman δανείστηκε στοιχεία και από τις δύο προσεγγίσεις. Συγκεκριμένα, κατάφερε να αξιοποιήσει αφενός το ενδοψυχικό υλικό στο επίπεδο της οικογένειας, όπου το κάθε μέλος γίνεται αντιληπτό ως ξεχωριστό άτομο και αφετέρου το συστημικό υλικό στο επίπεδο όπου η οικογένεια γίνεται αντιληπτή ως όλον (σύνολο). Ο Ackerman έβλεπε το κάθε μέλος της οικογένειας από την κλασική αναλυτική σκοπιά. Θεωρούσε ότι η εμφάνιση ενός συμπτώματος σε ένα μέλος ήταν το αποτέλεσμα ενδοψυχικής σύγκρουσης και αποτελούσε μια άμυνα που βοηθούσε το μέλος να αποφύγει το άγχος που προκαλούσε η σύγκρουση.

Στο επίπεδο της οικογένειας, το σύμπτωμα, σύμφωνα με τον Ackerman, ήταν αποτέλεσμα ενός επαναλαμβανόμενου προτύπου αλληλεπίδρασης που αποσκοπούσε στη διατήρηση της ισορροπίας. Στην θεραπευτική του παρέμβαση ο Ackerman προσπαθούσε να στρέψει την προσοχή της οικογένειας μακριά από την εμφάνιση του συμπτώματος και την συνακόλουθη συμπεριφορά του αποδιοπομπαίου τράγου, και να την εστιάσει στην υποβόσκουσα αιτία των προβλημάτων, όπως αυτά εμφανίζονταν στην συζυγική σχέση.

Σύμφωνα με τον Ackerman, η συμπληρωματικότητα των ρόλων αποτελεί το ουσιαστικό γνώρισμα μιας υγιούς οικογένειας. Ο ρόλος του κάθε μέλους πρέπει να είναι ξεκάθαρος. Πρέπει επίσης να δίνει στο άτομο τη δυνατότητα της ευελιξίας και της αλλαγής καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν. Οι συγκρούσεις παρουσιάζονται στην οικογένεια όταν οι ρόλοι είναι συγκεχυμένοι ή μη δίκαιοι. Ο Ackerman παρατήρησε επίσης ότι συχνά τα μέλη που διαφέρουν περισσότερο από τα άλλα γίνονται οι αποδιοπομπαίοι τράγοι και υποστήριξε ότι με αυτόν τον τρόπο τα συγκεκριμένα μέλη προσπαθούν να αποκρύψουν τις ανεπίλυτες συγκρούσεις τους.

Ο Ackerman εισήγαγε την έννοια της αλληλοδιαπλεκόμενης παθολογίας, σύμφωνα με την οποία η εκδήλωση ενός συμπτώματος από οποιοδήποτε μέλος της οικογένειας μπορεί να θεωρηθεί αποτέλεσμα της σύγχυσης και των διαστρεβλώσεων που παρατηρούνται σε όλη την οικογένεια. Για τον θεραπευτή,
ένας από τους σημαντικότερους θεραπευτικούς στόχους αυτής της προσέγγισης είναι η επανεκπαίδευση των μελών στην διαπροσωπική επικοινωνία και η παροχή βοήθειας στην οικογένεια ώστε να αναδιοργανώσει τα πρότυπα επικοινωνίας της.

Επιπλέον, ο θεραπευτής πρέπει να αντιμετωπίσει την ουσιαστική σύγκρουση στην οικογένεια, να στηρίξει τις θετικές και να εξουδετερώσει τις αρνητικές δυνάμεις των προτύπων αλληλεπιδράσεις της και να αποσυρθεί όταν η οικογένεια αρχίσει να ασχολείται πιο δημιουργικά με τα προβλήματα της. Επιπλέον, ο θεραπευτής προσπαθεί να προσεγγίσει τα συγκαλυμμένα συναισθήματα της οικογένειας τα οποία εκδηλώνονται στους φόβους, την καχυποψία, την απελπισία και τις εκδικητικές τάσεις των μελών της. Ένας ακόμη στόχος αυτής της προσέγγισης είναι να βοηθήσει την οικογένεια να γνωρίσει εναλλακτικά πρότυπα οικογενειακών σχέσεων, δίνοντας έτσι στα μέλη της τη δυνατότητα να ανακαλύψουν νέα επίπεδα οικειότητας και συμμετοχής.

Ο θεραπευτής ο οποίος εφαρμόζει αυτή την προσέγγιση έχει τους ακόλουθους στόχους
(Ackerman 1970):

• Να βοηθήσει την οικογένεια να αποκτήσει μια πιο σαφή και ακριβή αντίληψη για την οικογενειακή σύγκρουση.
• Να ενεργοποιήσει την «εν υπνώσει» διαπροσωπική σύγκρουση, δηλαδή να τη φέρει στο προσκήνιο της οικογενειακής αλληλεπίδρασης, όπου είναι πιο εύκολο να επιλυθεί.
• Να φέρει την ενδοψυχική σύγκρουση στο επίπεδο της διαπροσωπικής διεργασίας, όπου ο χειρισμός της είναι πιο αποτελεσματικός.
• Να επαναφέρει τη σύγκρουση στην αρχική πηγή της, εξαλείφοντας τις ακατάλληλες μεταθέσεις εχθρότητας και συγκρούσεων μεταξύ των μελών της οικογένειας, όπως και την τάση της οικογένειας να αποδίδει σε κάποιο μέλος της το ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου.
  

Η ψυχοδυναμική προσέγγιση στην οικογενειακή θεραπεία εφαρμόζει τις θεωρητικές αρχές και τις θεραπευτικές τεχνικές της ψυχανάλυσης για να κατανοήσει τις αλληλεπιδράσεις και τη δομή της οικογένειας.

Σύμφωνα με την ψυχοδυναμική προσέγγιση, ο βασικός στόχος είναι η επίτευξη ευαισθησίας για το κάθε μέλος της οικογένειας ξεχωριστά και η παρατήρηση του τρόπου με τον οποίο τα υπόλοιπα μέλη αντιδρούν απέναντι του. Όπως και στην ατομική θεραπεία, έτσι και στις συνεδρίες της οικογενειακής θεραπείας ο θεραπευτής ενθαρρύνει τα μέλη να κάνουν ελεύθερους συνειρμούς. Ο θεραπευτής που υιοθετεί το ψυχοδυναμικό μοντέλο στην οικογενειακή θεραπεία δεν είναι ιδιαίτερα καθοδηγητικός και χρησιμοποιεί λιγότερο παρεμβατικές τεχνικές από ότι οι οικογενειακοί θεραπευτές που εφαρμόζουν διαφορετικά μοντέλα.

Η ψυχοδυναμική θεωρία έχει προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις ενδοψυχικές διεργασίες των μελών της οικογένειας που βρίσκεται στην θεραπεία. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι έννοιες της θεωρίας της μάθησης και της συμπεριφοράς των ομάδων που χρησιμοποιούνται στις παραπάνω προσεγγίσεις και που ξεφεύγουν από το πεδίο των ιδεών της ενδοψυχικής θεώρησης.