Tα προβλήματα που προκύπτουν λόγω του τρόπου σκέψης των συντρόφων

Στα πλαίσια μίας συντροφικής σχέσης αναπτύσσονται προσδοκίες σχετικά με τον/ την σύντροφο, που μπορούν να οδηγήσουν σε παρεξηγήσεις και συγκρούσεις. Όταν οι σύντροφοι απογοητεύονται  από τις υψηλές προσδοκίες τους και απομυθοποιούν τον/την σύντροφο συχνά οδηγούνται σε αρνητικά συμπεράσματα σχετικά με τη συναισθηματική κατάσταση του άλλου ατόμου, αλλά και της κατάστασης της σχέσης τους.

Το λεγόμενο “διάβασμα της σκέψης” μπορεί να λειτουργήσει καταστρεπτικά και μη αναστρέψιμα, αφού τα προβλήματα ερμηνεύονται ως αποτελέσματα σταθερών γνωρισμάτων του χαρακτήρα ή της προσωπικότητας του άλλου. Έτσι η αξιολόγηση και η ερμηνεία των καταστάσεων κάτω από το προσωπικό και υποκειμενικό πρίσμα παίρνει μεγάλες διαστάσεις και συχνά καταλήγει σε υπερβολικές αντιδράσεις ακόμα και αυτοεκπληρούμενες προφητείες.

Προκειμένου να κατανοηθεί η πορεία της  σχέσης, κρίνεται απαραίτητο να γίνει συνειδητό ότι κάθε σύντροφος αντιλαμβάνεται τον άλλον βάσει ενός αυστηρού προσωπικού συστήματος υποθέσεων και πιθανών εκδοχών. Το σύστημα αυτό αποτελείται από πεποιθήσεις, παραδοχές, κανόνες, έννοιες και συνήθειες, οι οποίες εξαρτώνται άμεσα από το οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο έχει μεγαλώσει το άτομο.

Οι προσδοκίες αυτές κυρίως αναφέρονται στην επιθυμία να είμαστε απόλυτα αποδεκτοί, να κατανοούμε και να μας κατανοούν, να μοιραζόμαστε ευχάριστες εμπειρίες, να υπάρχει συμπαράσταση και βοήθεια. Ο/η σύντροφος μπορεί να περιμένει την εξασφάλιση επαρκούς εισοδήματος για ένα ικανοποιητικό επίπεδο ζωής, τη συμβολή στην ανατροφή των παιδιών, την ενεργό συμμετοχή στο σεξ και το ενδιαφέρον για οργάνωση κοινωνικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων.

Οι προσδοκίες αυτές διαμορφώνουν ένα συμβόλαιο, το λεγόμενο συμβόλαιο της σχέσης, το οποίο συνήθως δεν διατυπώνεται με σαφείς όρους. Όταν όμως ένας σύντροφος παραβιάσει, σκόπιμα ή αθέλητα το συμβόλαιο αυτό, ο σύντροφος που έχει ορισμένες προσδοκίες θα νιώσει απογοητευμένος και προδομένος. Η τήρηση του συμβολαίου θεωρείται δείγμα εμπιστοσύνης και ενδιαφέροντος αλλά ο σεβασμός αυτός εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το αν ένας μπορεί να καταλάβει τι περιμένει ο άλλος από αυτόν και να δείξει την ανάλογη κινητοποίηση και ικανότητα ανταπόκρισης στις προσδοκίες αυτές.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τους κανόνες του συμβολαίου, είναι ότι αγνοούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες του άλλου ατόμου. Πράγματι, στην σπάνια περίπτωση που εκφράζονται ανοικτά, οι κανόνες αυτοί φαίνονται παράλογοι ή ακόμα και αυθαίρετοι. Το μεγαλύτερο μέρος του θυμού στους προβληματικούς γάμους ή στις δύσκολες σχέσεις πηγάζει από παρόμοιους παραβιασμένους κανόνες παρά από αντικειμενικά άσχημες πράξεις από την πλευρά του συντρόφου.

Αυτοί οι κανόνες γρήγορα θεωρούνται δικαιώματα και σύντομα εξελίσσονται σε απαιτήσεις. Στην περίπτωση που παραβιαστούν, η αντίδραση είναι τόσο έντονη που πολλές φορές ο παραβάτης-σύντροφος εκπλήσσεται από τη σφοδρότητά της. Ακριβώς επειδή θεωρεί τη αντίδραση υπερβολική, θυμώνει και αυτός με τη σειρά του και το ζευγάρι εμπλέκεται σε ένα φαύλο κύκλο αλληλοκατηγοριών και επιθέσεων. 

Αν τελικά οι δύο σύντροφοι δεν υπερβούν τους εαυτούς τους και δεν ανοιχτούν με εμπιστοσύνη προς τον άλλο, τότε αναμφίβολα θα καθηλωθούν σε μια παιδική στάση απαίτησης για ικανοποίηση επιθυμιών και αναγκών και θα μεταθέτουν τις ευθύνες για την κακή εξέλιξη της σχέσης τους και τη προσωπική τους δυστυχία στον άλλον.