Τo νόημα των παραμυθιών: Η Σταχτοπούτα

«Μια φορά και ένα καιρό ήταν ένας καλός άντρας και ζούσε μαζί με την καλόκαρδη γυναίκα του και την όμορφη κόρη τους. Ξαφνικά η γυναίκα αρρώστησε και πέθανε. Τότε ο άντρας παντρεύτηκε μια δεύτερη γυναίκα που είχε δύο κόρες.»

Κάπως έτσι ξεκινάει το παραμύθι της Σταχτοπούτας και μαζί ξεκινάνε και τα βάσανά της, αφού η μητριά της δεν τη συμπαθούσε.

Εδώ βλέπουμε το συμβολισμό του Χαμένου Παραδείσου, την κάθοδο της ψυχής στον κόσμο, όπου πρέπει να υποφέρει τις δοκιμασίες. Η Σταχτοπούτα ήταν αναγκασμένη να καθαρίζει το τζάκι από τις στάχτες και λέγεται ότι το όνομά της το πήρε από αυτή την καθημερινή εργασία που έπρεπε να κάνει στο σπίτι. 

Το τζάκι συμβολίζει την εξορία, τις στάχτες των νεκρών, την ταπείνωση και τη θλίψη. Είναι ένα αρχαίο έθιμο για τους δυστυχισμένους να κάθονται στις στάχτες, μέχρι να τους προσκαλέσουν να καθίσουν σε ένα καλύτερο μέρος. Οι στάχτες συμβολίζουν επίσης το πόσο μικρή είναι η ζωή. Το τζάκι όμως συμβολίζει και κάτι άλλο, ένα ιερό κέντρο, το μέρος που εμφανίζονται τα πνεύματα με τη μορφή της φωτιάς.

Αντικατοπτρίζει τον εσωτερικό κόσμο της ψυχής. Είναι ένας τρόπος επικοινωνίας με τους νεκρούς, και συμβολίζει την είσοδο προς τον άλλο κόσμο. Η Σταχτοπούτα κατ’ αυτόν τον τρόπο καταλαμβάνει και μια πνευματική θέση πέρα από την φυσική.

Το τζάκι είναι επίσης ένας τόπος ασφαλής από τα πνεύματα που τριγυρνούν μέσα στη νύχτα. Στους Κέλτες η λατρεία των νεκρών επικεντρώνονταν γύρω από το τζάκι. Το τζάκι είναι ακόμα τόπος απ’ όπου πηγάζει ζεστασιά, τόπος γυναικείας κυριαρχίας όπως στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε η Εστία όπου η γυναίκα πριν από οποιαδήποτε εργασία έπρεπε να τιμήσει τη θεά του σπιτιού, και δεν έπρεπε να σβήσει η φωτιά. Η θέση της δίπλα στο τζάκι παραλληλίζει τη Σταχτοπούτα με τη θεά Εστία. Η Σταχτοπούτα περιποιείται τη φωτιά, επομένως είναι το πνεύμα, η ψυχή, η πανέμορφη, ενώ οι δυο αδερφές της είναι το σώμα και ο νους.

Οι τρεις αδελφές μαζί αντιπροσωπεύουν τα τρία στάδια της εξέλιξης του ανθρώπου που οδηγούν στην αυτογνωσία. 
Οι αδελφές της Σταχτοπούτας συμβολίζουν ακόμη την εσωτερική και πνευματική ασχήμια, αντιπροσωπεύουν τις δυνάμεις του κακού που βρίσκονται στην απληστία, τη ζήλια και τη ματαιοδοξία. Η μητριά αντιπροσωπεύει την σκοτεινή και καταστροφική όψη της γυναικείας φύσης, που σε άλλα παραμύθια μεταμορφώνεται σε κακιά μάγισσα, θα μπορούσαμε να την παραλληλίσουμε με την ιστορία της Λίλιθ και του Αδάμ καθώς αντιπροσωπεύει το σκότος και την καταστροφή. Οι μητριές όπως στη Σταχτοπούτα και τη Χιονάτη συμβολίζουν ακόμη τον χαμένο Παράδεισο και την σκληρή πραγματικότητα του κόσμου όπου το άτομο αντιμετωπίζει τη σκοτεινή πλευρά της Μεγάλης Μητέρας. 

Μεγάλο ρόλο στο παραμύθι παίζει η νεκρή μητέρα της Σταχτοπούτας. Εμφανίζεται σαν άσπρο περιστέρι, σύμβολο της αγνής αγάπης, μιας αγάπης που δίνει δύναμη στην ηρωίδα για να υπομείνει όλα τα βάσανα. 

Η μεταμόρφωση της Σταχτοπούτας συμβολίζει τις κρυμμένες δυνάμεις της ψυχής και δείχνουν τη διαδρομή της προς τον Παράδεισο. Η Σταχτοπούτα βγάζει τα λερωμένα ρούχα της και φοράει τον φωτεινό Μανδύα της Δόξας, το Φως των Ουρανών. 

Το γυάλινο γοβάκι έχει μαγικές ιδιότητες καθώς στην Αλχημεία το γυαλί συμβολίζει την πνευματική τελειότητα, τη λάμψη, την καθαρότητα και τη διαύγεια. 

Τέλος, η αναζήτηση του Πρίγκιπα με σκοπό να βρει τη Σταχτοπούτα και να παντρευτούν συμβολίζει την ένωση, τον Ανδρόγυνο και την κατάκτηση του χαμένου Παραδείσου. 


Βιβλιογραφία

Cooper J. C., Ο Θαυμαστός Κόσμος των Παραμυθιών, εκδόσεις Θυμάρι. 
Μαλαφάντης Κ., Το Παραμύθι στην Εκπαίδευση, Εκδόσεις Ατραπός