Πόσο κακό μπορεί να κάνει το ζύγισμα σε ένα παιδί; 

Είναι τελικά τόσο αθώο το ζύγισμα;

Το τακτικό ζύγισμα, ιδιαίτερα όταν ξεκινά στην παιδική ηλικία, μπορεί να προκαλέσει εμμονή με τον αριθμό της ζυγαριάς και να εντείνει σημαντικά το άγχος για το σωματικό βάρος. Αυτή η συνήθεια, στην ουσία, δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών. Συχνά, ως γονιός μπορεί να κληθείς να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα υπέρβαρου ή παχυσαρκίας στο παιδί σου και θεωρήσεις ότι το τακτικό ζύγισμα μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του βάρους και στην απώλεια κιλών. Όμως, το πιο πιθανό είναι να δημιουργηθεί τεράστιο άγχος στο παιδί, να αυξηθεί η δυσαρέσκεια για το σώμα του και να διαστρεβλωθεί η εικόνα σώματός του. Πάμε να δούμε τις συνέπειες της ενασχόλησης με το σωματικό βάρος των παιδιών αλλά και πρακτικές λύσεις για μια πιο ήπια προσέγγιση γύρω στο σωματικό βάρος. 

Τι είναι οι διατροφικές διαταραχές και πότε εμφανίζονται;

Οι διατροφικές διαταραχές είναι συμπεριφορικές καταστάσεις που επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, αν και εμφανίζονται συχνότερα σε γυναίκες ηλικίας 12 έως 35 ετών. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία, οι διατροφικές διαταραχές ή αλλιώς διαταραχές λήψης τροφής είναι σοβαρές και επίμονες διαταραχές στη διατροφική συμπεριφορά που χαρακτηρίζονται από σχετιζόμενες δυσφορικές σκέψεις και συναισθήματα. Πρόκειται για ψυχογενείς καταστάσεις που επηρεάζουν σοβαρά τη σωματική υγεία, την ψυχολογική και την κοινωνική λειτουργία του ατόμου.

Τα άτομα αυτά έχουν συνήθως υπερβολική ενασχόληση με το φαγητό, το βάρος και το σχήμα του σώματος, βιώνοντας έντονο άγχος είτε για το ίδιο το φαγητό είτε για τις συνέπειες της κατανάλωσής του. Οι τυπικές συμπεριφορές περιλαμβάνουν την περιοριστική δίαιτα, την αποφυγή τροφίμων, τα επεισόδια υπερφαγίας ή τη χρήση εκκαθαριστικών μεθόδων (όπως η πρόκληση εμετού, η χρήση καθαρτικών ή η υπεργυμναστική). Πολύ συχνά οι διατροφικές διαταραχές κάνουν την εμφάνισή τους στην εφηβεία όμως το υπόβαθρο για αναπτυχθούν μπορεί να χτίζεται από πολύ νωρίς στη ζωή του παιδιού. 

Πώς συνδέεται η ενασχόληση με το βάρος του παιδιού με την ανάπτυξη διατροφικής διαταραχής; 

Η ενασχόληση με το βάρος του σώματος από νωρίς στη ζωή λειτουργεί ως προγνωστικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη διατροφικής διαταραχής κατά την εφηβεία και την ενήλικη ζωή. Μια δεκαετής μελέτη που διεξήχθη στις Ηνωμένες Πολιτείες σε δείγμα περίπου 2.000 εφήβων έδειξε σαφή συσχέτιση: το 60,4% των αγοριών με έντονη ανησυχία για το σωματικό τους βάρος ανέπτυξε διαταραγμένες διατροφικές συμπεριφορές. Το αντίστοιχο ποσοστό στα κορίτσια ήταν ακόμα υψηλότερο, φτάνοντας το 75,1%.

Οι επιστήμονες που διεξήγαγαν τη μελέτη συμπέραναν ότι το άγχος για το βάρος συνδέεται άμεσα με τη μεγάλη δυσαρέσκεια για την εμφάνιση του σώματος, στοιχεία που οδηγούν σε συστηματικές περιόδους δίαιτας και αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης διατροφικής διαταραχής. Επιπλέον, σχετικά με τη συχνότητα του ζυγίσματος, τα δεδομένα μιας μελέτης αποκάλυψαν ότι το 89% των κοριτσιών που ζυγίζονταν σε καθημερινή βάση εφάρμοζαν ανθυγιεινές πρακτικές ελέγχου του βάρους και είχαν μεγάλη τάση για επεισόδια υπερφαγίας. Δεδομένης της αυξανόμενης συχνότητας της παιδικής παχυσαρκίας ολοένα και περισσότεροι γονείς ανησυχούν για το βάρος των παιδιών τους και συχνά οδηγούνται στην εφαρμογή δίαιτας και στον αυστηρό έλεγχο του βάρους. Όμως, μια περιοριστική δίαιτα και μια αυστηρή προσέγγιση γύρω από το βάρος είναι πιθανόν να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. 

Τι μπορείς να κάνεις ως γονιός για να βοηθήσεις το παιδί σου να έχει μια υγιή σχέση με το σώμα του;

Αρχικά, απέφυγε το ζύγισμα στο σπίτι. Μέχρι τώρα σίγουρα έχει γίνει κατανοητό ότι η πρακτική του ζυγίσματος τελικά δεν βοηθάει το παιδί ακόμη και αν χρειάζεται να προσέξει την αύξηση του βάρους. Στα πλαίσια της επίσκεψης στον παιδίατρο μπορούν να πραγματοποιούνται οι απαραίτητες μετρήσεις για την ανάπτυξη του παιδιού. Δώσε έμφαση στις διατροφικές συνήθειες του παιδιού σου αλλά και ολόκληρης της οικογένειας καθώς αυτές αποτελούν την βάση για το σωματικό του βάρος αλλά και για την υγεία του γενικότερα. Χωρίς πίεση και στερήσεις καλλιέργησε στο παιδί σου την κουλτούρα μιας ισορροπημένης διατροφής. 

Επιπλέον, απέφυγε να ζυγίζεσαι και εσύ μπροστά στο παιδί σου. Τα παιδιά λατρεύουν να σε μιμούνται συνεπώς η εικόνα ενός γονέα που ζυγίζεται συχνά και χαίρεται ή στεναχωριέται ή απογοητεύεται είναι μια εμπειρία που μαθαίνει και τελικά υιοθετεί και το ίδιο. Γίνε εσύ το πρότυπο για το παιδί σου. 

Ακόμη, δώσε σημασία στα σχόλια και στη γλώσσα που χρησιμοποιείς. Είναι αποδεδειγμένο ότι τα σχόλια για το βάρος, είτε θετικά είτε αρνητικά, έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην αυτοεικόνα του παιδιού. Κράτησε μια ουδέτερη στάση γύρω από τις αλλαγές στο σώμα του αλλά και απέναντι στο δικό σου σώμα. 

Τέλος, η σωματική άσκηση είναι ένας υπέροχος τρόπος για να συνδεθεί το παιδί με το σώμα του και τις ικανότητές του. Επένδυσε χρόνο για να βρείτε μαζί τη δραστηριότητα που θα του ταιριάζει και θα την απολαμβάνει. Μέσα από την άσκηση αυξάνεται η αυτοπεποίθηση του, η αυτό-αποτελεσματικότητα του και μαθαίνεται ότι το σώμα του μπορεί να καταφέρει τόσα πράγματα. 

Πάνω από όλα θυμήσου ότι ένας γονέας που δεν έχει μια υγιή σχέση με το σώμα του δύσκολα καλλιεργεί αυτή τη σχέση στο παιδί του. Ίσως είναι μια ευκαιρία να σπάσεις και τα δικά σου στερεότυπα και πεποιθήσεις γύρω από το σωματικό σου βάρος. 

Ευαγγελία Αυγεράκη

Διαιτολόγος Διατροφολόγος

MSc Κλινική Διατροφή

Master Practitioner in Eating Disorders and Obesity