
Εγκληματολογική Ψυχολογία
Η εγκληματολογική ψυχολογία είναι ένα αναπτυσσόμενο επιστημονικό πεδίο που εστιάζει στη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε σχέση με το έγκλημα και τη δικαιοσύνη. Οι εγκληματολογικοί ψυχολόγοι εφαρμόζουν ψυχολογικές θεωρίες και μεθόδους για να βοηθήσουν στην κατανόηση των εγκληματιών, των θυμάτων και της λειτουργίας του δικαστικού συστήματος. Το πεδίο αυτό έχει ως στόχο να κατανοήσει γιατί οι άνθρωποι διαπράττουν εγκλήματα και πώς μπορούν να αποφευχθούν μελλοντικές εγκληματικές πράξεις, καθώς και να υποστηρίξει την ομαλή επανένταξη των δραστών στην κοινωνία.
Ένας από τους βασικούς ρόλους των εγκληματολογικών ψυχολόγων είναι η παροχή αξιολογήσεων σχετικά με την ψυχολογική κατάσταση των δραστών, καθώς και η συμβουλευτική υποστήριξη στις δικαστικές αρχές. Αυτές οι αξιολογήσεις μπορεί να περιλαμβάνουν την εκτίμηση της επικινδυνότητας ενός δράστη, τη διάγνωση ψυχοπαθολογικών διαταραχών και τη σύσταση θεραπευτικών προγραμμάτων. Ο ρόλος αυτός είναι κρίσιμος για τη λήψη σωστών δικαστικών αποφάσεων, ενώ συμβάλλει και στην πρόληψη μελλοντικών εγκληματικών ενεργειών.
Η αξιολόγηση της επικινδυνότητας ενός δράστη αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο της εγκληματολογικής ψυχολογίας. Μέσα από την ανάλυση παραγόντων κινδύνου, όπως η ψυχοπαθολογία, η βίαιη συμπεριφορά στο παρελθόν, και οι κοινωνικές επιρροές, οι ψυχολόγοι μπορούν να προβλέψουν αν ένας δράστης είναι πιθανό να διαπράξει ξανά έγκλημα. Αυτές οι εκτιμήσεις χρησιμοποιούνται για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την αποφυλάκιση, την επιτήρηση και την υποστήριξη των δραστών μετά την αποφυλάκισή τους.
Η ψυχοπάθεια είναι μια από τις διαταραχές που μελετώνται εντατικά στην εγκληματολογική ψυχολογία. Οι ψυχοπαθείς χαρακτηρίζονται από έλλειψη ενσυναίσθησης, χειριστική συμπεριφορά και απουσία συναισθηματικών αντιδράσεων, καθιστώντας τους εξαιρετικά επικίνδυνους. Παράλληλα, η εγκληματική ψυχοπαθολογία ασχολείται με την κατανόηση των ψυχικών διαταραχών που μπορεί να συμβάλλουν στη διάπραξη εγκλημάτων, όπως η σχιζοφρένεια και οι διαταραχές της προσωπικότητας.
Τα σεξουαλικά εγκλήματα είναι ένας τομέας στον οποίο η εγκληματολογική ψυχολογία έχει συνεισφέρει σημαντικά. Οι ψυχολόγοι μελετούν τους παράγοντες που οδηγούν σε τέτοια εγκλήματα, ενώ παράλληλα αναπτύσσουν θεραπευτικά προγράμματα για την πρόληψη της επανάληψής τους. Η κατανόηση των ψυχολογικών κινήτρων πίσω από σεξουαλικά εγκλήματα είναι κρίσιμη για την εφαρμογή προγραμμάτων αποκατάστασης και την υποστήριξη των θυμάτων.
Ένα άλλο σημαντικό πεδίο είναι η μελέτη του τραύματος και των δυσμενών εμπειριών της παιδικής ηλικίας (Adverse Childhood Experiences – ACEs), που αναγνωρίζονται ως παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα παραβατικής συμπεριφοράς. Οι εγκληματολογικοί ψυχολόγοι εργάζονται για την κατανόηση της επίδρασης του τραύματος στη συμπεριφορά και για την παροχή συμβουλευτικής και υποστηρικτικών προγραμμάτων που βοηθούν τα άτομα να ξεπεράσουν τις τραυματικές τους εμπειρίες και να αποφύγουν την εγκληματική συμπεριφορά.
Η εγκληματολογική ψυχολογία μελετά επίσης τη σημασία των μαρτυριών και των ομολογιών στις δικαστικές διαδικασίες. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι μάρτυρες μπορεί να επηρεαστούν από ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες, ενώ οι ομολογίες ενδέχεται να μην είναι αξιόπιστες, ιδίως όταν οι μάρτυρες βρίσκονται υπό πίεση. Η ανάλυση αυτών των στοιχείων βοηθά στην αποφυγή δικαστικών λαθών και στην προστασία των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων.
Τέλος, η εγκληματολογική ψυχολογία παρέχει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη βία των νέων και τις συμμορίες. Η εμπλοκή νέων σε συμμορίες και εγκληματικές δραστηριότητες αποτελεί σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα. Η παρέμβαση σε νεαρή ηλικία μέσω εκπαιδευτικών και συμβουλευτικών προγραμμάτων μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη της εγκληματικότητας και στην υποστήριξη των νέων για την αποφυγή επικίνδυνων καταστάσεων.
Βιβλιογραφία
- Bennett, P. (2010). Κλινική ψυχολογία και ψυχοπαθολογία. Εκδόσεις ΠΕΔΙΟ.
- Βιδάλη, Σ. (2022). Εισαγωγή στην εγκληματολογία. Νομική βιβλιοθήκη.
- Canter, D., & Zukauskiene, R. (eds.) (2008). Psychology and Law. Bridging the Gap. Ashgate.
- Davies, G., Hollin, C., & Bull, R. (eds.) (2008). Forensic Psychology. Wiley.
- Harrower, J. (2012). Δικαστική ψυχολογία. Εκδόσεις Παπαζήση.
- Howitt, D. (2009). Introduction to Forensic and Criminal Psychology. Prentice Hall.
- Kassin, S. M. (2012). Why confessions trump innocence. American Psychologist, 67(6), 431.
- Khan, R., & Rogers, P. (2014). The normalization of sibling violence. Journal of Interpersonal Violence.

