Σύνθετο μετα-τραυματικό στρες (C-PTSD)

Το Σύνθετο Μετα-Τραυματικό Στρες (C-PTSD) είναι μια ψυχολογική κατάσταση που προκύπτει από την παρατεταμένη έκθεση σε κοινωνικά ή διαπροσωπικά τραύματα, όπου το άτομο έχει μικρό ή καθόλου έλεγχο της κατάστασης. Τέτοια τραύματα περιλαμβάνουν συναισθηματική, σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, παγίδευση, δουλεία, βασανιστήρια, παραβιάσεις προσωπικών ορίων, μακροχρόνια φροντίδα ασθενών, ή συνεχή έκθεση σε συνθήκες κρίσης.

Οι άνθρωποι που πάσχουν από C-PTSD συχνά νιώθουν μια αίσθηση τρόμου και ανασφάλειας, ακόμα και μετά την απομάκρυνση από την τραυματική κατάσταση. Γνωρίζουν πόσο άσχημα μπορούν να εξελιχθούν τα πράγματα και φοβούνται ότι θα μπορούσε να συμβεί ξανά κάτι χειρότερο.

Διαφορές μεταξύ PTSD και C-PTSD

Το PTSD προκύπτει συχνά από μεμονωμένα ή βραχυπρόθεσμα τραυματικά γεγονότα, ενώ το C-PTSD προκύπτει από επαναλαμβανόμενα και παρατεταμένα τραύματα. Στην περίπτωση του C-PTSD, τα επαναλαμβανόμενα τραύματα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, δημιουργώντας αθροιστικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία του ατόμου. Οι πάσχοντες από C-PTSD αντιμετωπίζουν συχνά συναισθήματα που αθροίζονται από όλες τις τραυματικές εμπειρίες τους.

Συμπτώματα του C-PTSD

Τα άτομα που πάσχουν από C-PTSD μπορεί να αισθάνονται ότι έχουν χάσει το κέντρο τους, είναι ευάλωτα και δυσθυμικά, ενώ μπορεί να ξεσπούν σε κλάματα χωρίς εμφανή λόγο. Αισθάνονται συχνά ανασφάλεια και φόβο στις σχέσεις, αποφεύγουν τη στενή συναισθηματική σύνδεση και ανησυχούν για πιθανή απώλεια ή καταστροφή.

Οι πάσχοντες από C-PTSD μπορεί επίσης να παρουσιάζουν επιθετική συμπεριφορά προς τον εαυτό τους, όπως διατροφικές διαταραχές, κατάθλιψη, κατάχρηση ουσιών, και άλλες αυτο καταστροφικές συμπεριφορές. Αυτή η μορφή επιθετικότητας προς τον εαυτό μπορεί να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, εξαρτητικές σχέσεις, αυτοτραυματισμό, και τάσεις να επιλέγουν σχέσεις με άτομα που τα αποδυναμώνουν ή τους ασκούν κριτική. Οι άνθρωποι με C-PTSD μπορεί επίσης να εκδηλώνουν εξωστρεφή επιθετικότητα, όπως κλοπές, καταστροφή περιουσίας, βία ή υπερβολικό έλεγχο στις σχέσεις και στο περιβάλλον τους.

Ψυχολογικοί χηχανισμοί στο C-PTSD

Οι πάσχοντες από C-PTSD παρουσιάζουν διάφορους ψυχολογικούς μηχανισμούς για να αντιμετωπίσουν την τραυματική τους εμπειρία. Αυτοί περιλαμβάνουν την αποφυγή καταστάσεων που θυμίζουν το τραύμα, την καταστροφολογία, την τάση να φαντάζονται τα χειρότερα σενάρια, καθώς και την άρνηση ότι τα τραυματικά γεγονότα έχουν συμβεί. Άλλοι μηχανισμοί περιλαμβάνουν την εξάρτηση από άλλους, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, την τελειοθηρία, και την απόδραση στη φαντασία.

Σωματικές και συναισθηματικές αντιδράσεις

Τα άτομα με C-PTSD μπορεί να παρουσιάσουν σημαντικές σωματικές και συναισθηματικές αντιδράσεις, όπως αλλαγές στον ύπνο, την όρεξη, και το ενδιαφέρον για σεξ. Επίσης, ενδέχεται να βιώνουν αυξημένη ευαισθησία σε ασθένειες, πονοκεφάλους, εφιδρώσεις, και αυξημένο καρδιακό παλμό. Στις συναισθηματικές αντιδράσεις, οι άνθρωποι μπορεί να βιώνουν σοκ, άγχος, οξυθυμία, εισβολή σκέψεων σχετικών με το τραύμα, εφιάλτες και flashbacks.

Διαφορές στην αντίδραση στο τραύμα

Κάθε άτομο αντιδρά διαφορετικά σε τραυματικά γεγονότα, ανάλογα με την προσωπικότητα, το περιβάλλον και την ψυχολογική του ανθεκτικότητα. Παρόλο που το C-PTSD συχνά προκύπτει από σοβαρά τραύματα, οι αντιδράσεις σε αυτά τα γεγονότα διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να βιώσουν ισχυρότερα συμπτώματα ή να αναπτύξουν προβλήματα στην ψυχική τους υγεία, ενώ άλλοι μπορεί να προσαρμοστούν πιο εύκολα.

Θεραπεία και αντιμετώπιση του C-PTSD

Η αντιμετώπιση του C-PTSD περιλαμβάνει την απομάκρυνση του ατόμου από την πηγή του τραύματος και την αναγνώριση ότι το τραύμα είναι πραγματικό και σημαντικό. Η ανάκαμψη από το C-PTSD απαιτεί χρόνο και προσπάθεια, καθώς το άτομο θα πρέπει να πενθήσει για όσα έχει χάσει, αλλά και να επανακτήσει τον έλεγχο της ζωής του.

Η θεραπεία περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος, όπου το άτομο μπορεί να λάβει επικύρωση για τις επιτυχίες του και υποστήριξη στον αγώνα του. Η προσωπική ψυχοθεραπεία βοηθά στην αυτοανακάλυψη και τον αυτοπροσδιορισμό, ενώ η φυσική άσκηση και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η φαρμακευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά, μπορεί να ενισχύσει την ανάκαμψη.

Τι να αποφύγουμε στη διαχείριση του C-PTSD

Στη θεραπεία του C-PTSD, πρέπει να αποφεύγονται ενέργειες όπως η παραμονή στην τραυματική κατάσταση, η απομόνωση, η αυτοκακοποίηση, και η επανάληψη του κύκλου κακοποίησης. Η δραματοποίηση των συναισθημάτων, οι ηθικολογίες και οι «αλάνθαστες» θεραπείες δεν προσφέρουν πραγματική βοήθεια.

Νευρογνωσιακές δυσλειτουργίες και C-PTSD

Οι έρευνες δείχνουν ότι το C-PTSD επηρεάζει τον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση ορισμένων περιοχών του, όπως ο ιππόκαμπος, που είναι υπεύθυνος για τη μνήμη, και την αμυγδαλή, που ρυθμίζει τον φόβο. Αυτές οι εγκεφαλικές αλλαγές μπορούν να οδηγήσουν σε αυξημένο άγχος και ανεξέλεγκτες συναισθηματικές αντιδράσεις.

Το Σύνθετο Μετα-Τραυματικό Στρες επηρεάζει βαθιά την ψυχολογική και σωματική υγεία των ατόμων που το βιώνουν. Ωστόσο, η κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση και η υποστήριξη μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα με C-PTSD να ανακάμψουν και να βρουν ξανά ισορροπία στη ζωή τους. Κάθε άτομο έχει τον δικό του ρυθμό ανάρρωσης και η αναγνώριση και η κατανόηση του τραύματος είναι το πρώτο βήμα προς τη θεραπεία.

Βιβλιογραφία:

• Ahlbom, A., & Norell, S. (1992). Εισαγωγή στη Σύγχρονη Επιδημιολογία. (Μετάφραση: Δημολιάτης Γ., Χουλιάρα Σ., Αναστασόπουλος Π.). Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας.
• Andrews, B., et al. (2002). Predicting depressive symptoms with a new measure of shame: The Experience of Shame Scale. British Journal of Clinical Psychology, 41, 29-42.
• Breslau, N., et al. (1998). Trauma and post-traumatic stress disorder in the community: The 1996 Detroit Area Survey of Trauma. Archives of General Psychiatry, 55, 626–632.