Η λεπτή γραμμή μεταξύ κωμωδίας και δράματος

Η αρχή της κωμωδίας βρίσκεται συχνά σε ένα απλό, σχεδόν παιδικό περιστατικό: η μπανάνα στο έδαφος, το γλίστρημα, η πτώση. Ένα στιγμιότυπο φαινομενικά αθώο που προκαλεί γέλιο με την υπερβολή του, την αδέξια απώλεια ισορροπίας, την αιφνίδια ανατροπή της κανονικότητας. Το γέλιο γεννιέται από την έκπληξη, την ασφάλεια που νιώθει ο θεατής ότι δεν διατρέχει κίνδυνο, ότι η πτώση είναι αβλαβής.

Η αρχή του δράματος, αντίθετα, μπορεί να βρίσκεται ακριβώς στην αδυναμία να αντιληφθεί κανείς την κωμωδία σε μια τέτοια στιγμή. Όταν η πτώση παύει να είναι αστεία και γίνεται σύμβολο ταπείνωσης, αποτυχίας, ή ακόμα και απελπισίας, το ίδιο περιστατικό μετατρέπεται σε έναν καθρέφτη ανθρώπινης αδυναμίας και ευαλωτότητας. Το δράμα γεννιέται από την έλλειψη απόστασης, από την αδυναμία να δεις το χιούμορ, όταν η πτώση δεν φαντάζει πλέον αβλαβής αλλά γεμάτη συνέπειες.

Η γραμμή μεταξύ κωμωδίας και δράματος είναι τόσο λεπτή γιατί εξαρτάται από την οπτική γωνία και την εσωτερική κατάσταση του παρατηρητή. Ο Τσάρλι Τσάπλιν έλεγε: «Η ζωή είναι μια τραγωδία σε κοντινό πλάνο, αλλά μια κωμωδία σε μακρινό πλάνο». Αυτό υπογραμμίζει την έννοια της απόστασης — συναισθηματικής και χρονικής. Όταν βιώνουμε κάτι οδυνηρό, δύσκολα μπορούμε να γελάσουμε. Όταν όμως το δούμε εκ των υστέρων, η υπερβολή και η αδεξιότητα της στιγμής μπορεί να μας φανούν κωμικές.

Η κωμωδία φωτίζει τη γελοιότητα της ανθρώπινης φύσης, την τάση μας να σκοντάφτουμε, να κάνουμε λάθη, να εκτιθέμεθα. Το δράμα, από την άλλη, φέρνει στην επιφάνεια το βάθος αυτών των λαθών, τον πόνο, την ανασφάλεια, την ευθραυστότητα της ύπαρξης. Συχνά, οι μεγαλύτερες κωμωδίες περιέχουν βαθιά στοιχεία δράματος και αντίστροφα. Ένας χαρακτήρας που πέφτει και σηκώνεται, προσπαθώντας να διατηρήσει την αξιοπρέπειά του, είναι η ουσία τόσο της κωμωδίας όσο και του δράματος.

Τελικά, η ζωή κινείται συνεχώς μεταξύ αυτών των δύο πόλων. Η τέχνη, είτε κωμική είτε δραματική, μας καλεί να αναγνωρίσουμε αυτή τη συνύπαρξη. Το γέλιο και η θλίψη, δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, μάς υπενθυμίζουν πόσο περίπλοκη, όμορφη και ανθρώπινη είναι η ύπαρξή μας.